KÖK HARFLER:  و د د

ANLAM: 

وَدَّ : Sevmek, muhabbet duymak, temenni etmek, arzu etmek, istemek.

AÇIKLAMA:

وُدٌّ : Bir nesneyi sevmek ve bir nesnenin olmasını temenni etmek. Temenninin وُدٌّ anlamı içermesinden dolayı, وُدٌّ kelimesi bu iki anlamdan her biri ile ilgili de kullanılır. Zira temenni, “sevilen (وُدٌّ) bir şeyin meydana gelmesini arzulamak” demektir.

Yüce Allah’ın وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً aranıza bir sevgi ve merhamet koymuştur (30/21) ve سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا Rahmân onlar için güçlü bir sevgi verecektir (19/96)

 sözünde, şu ayette zikri geçen, onların arasına düşürülmüş olan ülfete işaret edilmektedir: لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ Şâyet yeryüzündekinin tamamını harcasaydın onların kalplerini uzlaştıramazdın (8/63). 

1. Şu sözünde, “salt sevgi” anlamı taşıyan مَوَدَّةٌ kapsamındadır: قُلْ لاَ أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى De ki: Ben bu tebliğime karşı sizden akrabalıkta sevgiden başka bir ücret istemiyorum (42/23). Şu sözüne gelince: وَهُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ Bununla beraber çok bağışlayandır, çok sevendir (85/14); إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ Şüphesiz, Rabbim çok merhametlidir, çok sevendir (11/90). Burada وَدُودٌ kelimesi zımnen, şu ayette zikri geçen hususa işaret etmektedir: يَأْتِي اللَّه بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ Allah yakında öyle bir topluluk getirir ki, Allah onları sever, onlar da Allah’ı severler; (5/54). Yüce Allah’ın kullarını sevmesinin ve kulların da O’nu sevmesinin ne anlama geldiği daha önce حب maddesinde açıklanmıştı. Bazıları şöyle demiştir: مَوَدَّةُ اللهِ (Allah’ın (c.c.) kullara meveddeti), “onları göz etmesi” şeklinde olur. Şöyle bir rivayet zikredilmektedir: Allah (c.c.) Musa (a.s.)’a şöyle buyurmuştur: أَنَا لاَ أَغْفُلُ عَنِ الصَّغِيرِ لِصِغْرِهِ وَلاَ عَنِ الْكَبِيرِ لِكِبْرِهِ وَأنَا الْوَدُودُ الشَّكُورُ “Ne küçüklüğünden dolayı küçükten ne de büyüklüğünden dolayı büyükten gaflet göstermem. Benim, Vedûd ve Şekûr olan.” Dolayısıyla Yüce Allah’ın سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا Rahmân onlar için güçlü bir sevgi verecektir (19/96) sözünün, فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ Allah yakında öyle bir topluluk getirecek ki, Allah onları sever, onlar da Allah’ı severler (5/54) sözüyle aynı anlamda olduğunu söylemek sahih olur. 
2. Şu sözünde ise, “temenni, arzu” anlamı taşıyan مَوَدَّةٌ kapsamındadır: وَدَّتْ طَائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يُضِلُّونَكُمْ Kitap ehlinden bir grup sizi saptırmak istediler, (3/69); رُبَمَا يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ كَانُوا مُسْلِمِينَ Bir zaman gelecek ki inkâr edenler, keşke Müslüman olsaydık temennisinde bulunacaklardır (15/2); وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ hep sıkıntıya düşmenizi arzu ederler (3/118); وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ Ehl-i kitaptan birçoğu arzu etmektedir ki (2/109); وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَيْرَ ذَاتِ الشَّوْكَةِ تَكُونُ لَكُمْ Siz ise arzu ediyordunuz ki, dikeni (zorluk, güçlük, tehlike) olmayan şey (Kervan) sizin olsun (8/7); وَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ كَمَا كَفَرُوا فَتَكُونُونَ سَوَاءً Onlar, küfür işledikleri gibi, sizin de küfür işleyip kendileriyle bir olmanızı arzu ettiler (4/89); يَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ يَفْتَدِي مِنْ عَذَابِ يَوْمِئِذٍ بِبَنِيهِ Suçlu o günün azabından kurtulmak için fidye vermeyi çok arzu eder; oğullarını (70/11).

Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: لاَ تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ اْلأَخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ Allah’a ve âhiret gününe inanan bir topluluğun Allah’a ve Resûlüne düşman olanlarla dostluk ettiğini görmezsiniz. (58/22). Burada, kafirlerle dost olma ve onlara yardım etme, destek verme yasaklanmaktadır. Bu bakımdan şu sözüne benzer: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لاَ تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاءَ تُلْقُونَ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ Ey inananlar! Benim de düşmanım, sizin de düşmanınız olan kimseleri dost edinmeyin. Siz onlara sevgi gösteriyorsunuz… (60/1). Yani “sevginin oluşmasının sebeplerinden olan nasihat vb türden şeyler ilkâ ediyorsunuz.” Yüce Allah şöyle buyurmuştur: كَأَنْ لَمْ تَكُنْ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُ مَوَدَّةٌ Sizinle kendisi arasında hiç köklü sevgi yokmuş gibi, (4/73).

فُلاَنٌ وَدِيدُ فُلاَنٍ : Filan kişi, filan kişiyi, tıpkı onun kendisini sevdiği gibi sever.

وَدٌّ : Bir put adıdır. Böyle adlandırılması ya kendisine tapanların ona sevgi beslemeleri (مَوَدَّةٌ) ya da onunla Yüce Yaratıcı arasında bir sevginin (مَوَدَّةٌ) -Allah (c.c.) bu tür çirkinliklerden âlidir, yücedir- olduğuna inanmalarıdır.

وَدٌّ : Kazık. Aslının وَتِدٌ şeklinde olup sonradan idgam edilmiş olması mümkündür. Ayrıca bu ad verilirken, bağlanan nesnenin kazığa bağlılığından dolayı ya da kazığın yerinde sabit kalmasından dolayı, kazıkta bir meveddet; sevgi ve mülâzemet; sıkı sıkıya bağlılık anlamının olduğu da tasavvur edilmiş olabilir. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

وَدَّ (geniş zaman يَوَدُّ mastar isim وِدٌّ ve وَدٌّ ve وُدٌّ ve وِدَادٌ ve وَدَادٌ ve مَوَدَّةٌ ve وُدَادٌ):

وَدَّ : Sevdi, muhabbet duydu, temenni etti, arzu etti, istedi.

وَدِدْتُ لَوْ كَانَ كَذَا : Öyle olmuş olmasını diledim.

وَادَّ : Sevdi, dostluk kurdu,

وِدٌّ ve وَدٌّ ve وُدٌّ ve وَدِيدٌ : Sevilen bir şey; sevilen veya aşık olunan bir kimse; bir arkadaş. (Aynı zamanda) seven bir kimse; seven; sevgi dolu.

اَلْوَدُودُ : Allah’ın isimlerindendir: Kullarına karşı çok sevgili, çok seven, veli kullarına bol bol ihsan ve ikramda bulunan, nimeti ve rızasıyla onları kuşatan, kullarının kalplerinde sevilen.

وَدٌّ : Bir put adı.