س و م

KÖK HARFLER: س و م

ANLAM: 

سَامَ : İstediği biçimde yapmak. (Hayvanlar) istedikleri yerde otlamak.  Hayvanları istedikleri biçimde otlamaya bırakmak; hayvanları otlamaya götürmek. Bir işi bir görev olarak birisine yüklemek. Zorluğa, sıkıntıya, güçlüğe rağmen; zor veya zahmetli olan bir şeyi yapmayı ona buyurmak ya da mecbur etmek. Birisine bir meseleyi veya işi yaptırmak; yapmaya veya girmeye teşvik etmek. 

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

سَامَ : Keni başına olup istediği yere gitti. Bir şeyin peşine düştü.

سَامَتِ الْمَاشِيَةُ : Serbest otladı.

سَامَ الْخَيْلَ : Atları gönderdi.

سَامَهُ الْأَمْرُ : Zor bir iş teklif etti.

سَامَ اِلَيْهِ بِبَصَرِهِ : Bir şeye bakışını çevirdi.

سَامَ فُلَانًا : Mihnetli bir işe soktu, mihnetli bir iş teklif etti.

سَامَ الْفَرَسَ : Ata nişan için bir damga bastı.

سَاوَمَ : Bir eşyaya kıymet artırarak pahaya çıkardı, pazarladı.

اِسْتَامَ : Satılık eşyanın parasını sordu.

تَسَوَّمَ : Tanınmak için nişane edindi.

سَائِمَةٌ (Çoğulu: سَوَائِمُ): Yem yemeksizin otlayarak geçinen sürü. Kendi halinde otlağa salıverilmiş develer.

سَامٌ : Ölüm. Zehirli, zehirleyici. Altın. Kayalarda su biriken çukurlar. 

سُومَةٌ : Alamet. Nişane. Kıymet.

سِيمَى ve سِيمَا ve سِيمَاءٌ ve سِيمَةٌ: Alamet. Nişane.

مُسَوَّمٌ: Üzerinde mühür gibi nakışlar olan. Alamet ve nişaneli.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek Açıklama
سَامَ fiil-I 4 İleri sürdü, itti, zorladı 7/141
أَسَامَ fiil-IV 1 Otlattı, saldı 16/10
مُسَوَّمٌ isim 3 İşaretli, damgalanmış, nişaneli 11/83 Müennes: مُسَوَّمَةٌ
مُسَوِّمٌ isim 1 Damgalayan, nişane koyan 3/125
سِيمَى isim 6 Sima, çehre 55/41

Toplam 15


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

  • سَامَ
    • أَرَاحَ > bak: ر و ح
    • سَكَّنَ > bak: س ك ن
    • أَهْنَأَ > bak: ه ن أ
    • هَدَّأَ
    • أَطْرَبَ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Sevm سَوْم Satılık bir şeye kıymet takdir etme, paha biçme.
Sîmâ سِيمَا Yüz, çehre, beniz.
Müsevvem(e) مُسَوَّم(ة) 1: Alametli, işaretli. 2: Talim ve terbiye görmüş.
Müsâveme مُسَاوَمَة Pazarlık etme.
Müsâvim مُسَاوِم Sıkı pazarlık eden.

Sima kelimesi, “yüz, çehre” anlamına gelen sîmâ (سيما/سيمة) sözcüğünden gelmektedir. Bu kelime, وسم kökünden gelen ve “1. dağlama, mühür basma, 2. damga, mühür, marka, tip, karakter, çehre” anlamında olan sime (سمة) ile eş kökenlidir. وسم fiili, “dağladı, mühür bastı” anlamındadır. (Nişanyan Sözlük) 

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

سَامَ : Fiil-I.

2:49يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ
Diyanet Meali:Hani, sizi azabın en kötüsüne uğratan, kadınlarınızı sağ bırakıp, oğullarınızı boğazlayan..
7:141يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ يُقَتِّلُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ
Diyanet Meali:Onlar size en kötü işkenceyi uyguluyorlardı. Oğullarınızı öldürüyor, kadınlarınızı sağ bırakıyorlardı.
7:167وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكَ لَيَبْعَثَنَّ عَلَيْهِمْ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَنْ يَسُومُهُمْ سُوءَ الْعَذَابِ
Diyanet Meali:Hani Rabbin, elbette kıyamet gününe kadar onlara azabın en kötüsünü tattıracak kimseleri göndereceğini bildirmişti.
14:6يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ وَيُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ
Diyanet Meali:Onlar sizi işkencenin en ağırına uğratıyorlar, oğullarınızı boğazlayıp kadınlarınızı sağ bırakıyorlardı.

أَسَامَ : Fiil-IV.

16:10لَكُمْ مِنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ
Diyanet Meali:İçilecek su ondandır. Hayvanlarınızı otlattığınız bitkiler de onunla meydana gelir.

مُسَوَّمَةٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. Tef’îl Bâbı (II. Bâb). Müennes. Müzekkeri: مُسَوَّمٌ

11:83مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ وَمَا هِيَ مِنَ الظَّالِمِينَ بِبَعِيدٍ
Diyanet Meali:Rabbinin katında işaretlenmiş (taşlar). Bunlar zalimlerden uzak değildir.
51:34مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ لِلْمُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:Rabbinin katında haddi aşanlar için belirlenmiş taşlar..*
3:14زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ
Diyanet Meali:Kadınlar, oğullar, yük yük altın ve gümüş, salma atlar.. gibi nefsin şiddetle arzuladığı şeyler insana süslü gösterildi.

مُسَوِّمِينَ : İsim. İsm-i Fâil. Tef’îl Bâbı (II. Bâb). Kurallı Erkek Çoğul. Nasb / Cerr Hali. Tekili: مُسَوِّمٌ

3:125يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِينَ
Diyanet Meali:Rabbiniz nişanlı beş bin melekle size yardım eder.

سِيمَى : İsim.

2:273تَعْرِفُهُمْ بِسِيمَاهُمْ لَا يَسْأَلُونَ النَّاسَ إِلْحَافًا
Diyanet Meali:Sen onları yüzlerinden tanırsın. İnsanlardan arsızca (bir şey) istemezler.
7:46وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ يَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيمَاهُمْ
Diyanet Meali:A’râf  üzerinde de birtakım adamlar vardır. Cennet ve cehennemliklerin hepsini simalarından tanımaktadırlar.
7:48وَنَادَىٰ أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ رِجَالًا يَعْرِفُونَهُمْ بِسِيمَاهُمْ
Diyanet Meali:A’râftakiler, simalarından tanıdıkları birtakım adamlara da seslenir ve şöyle derler.
47:30وَلَوْ نَشَاءُ لَأَرَيْنَاكَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ بِسِيمَاهُمْ
Diyanet Meali:Biz dileseydik, onları sana gösterirdik de, sen onları yüzlerinden tanırdın.
48:29سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ
Diyanet Meali:Onların secde eseri olan alametleri yüzlerindedir.
55:41يُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِيمَاهُمْ فَيُؤْخَذُ بِالنَّوَاصِي وَالْأَقْدَامِ
Diyanet Meali:Suçlular simalarından tanınır da, perçemlerinden ve ayaklarından yakalanırlar. *