ع ط و

KÖK HARFLER: ع ط و

ANLAM: 

عَطَا : Bir şeyi almak. Elini birine doğru kaldırmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

عَطَا (geniş zaman يَعْطُو mastar isim عَطْوٌ):

عَطَا الشَّىْءَ : O şeyi aldı.

عَطَا اِلَيْهِ يَدَهُ : Elini ona doğru kaldırdı.

عَطْوٌ bir şeyi almak için başı ve elleri kaldırma eylemini ifade etmektedir.

اَعْطَاهُ الشَّىْءَ : O şeyi ona verdi.

اِعْطَاءٌ vermek, sunmak veya takdim etmek eylemidir.

تَعَاطَى الشَّىْءَ : O şeyi aldı.

تَعَاطَى الْاَمْرَ : O işe girişti.

تَعَاطَى الرَّجُلُ : O kimse, bir şeyi almak için ayaklarının ucunda yükseldi ve ellerini uzattı.

تَعَاطِيًا bir şeyi elle alma eylemidir; doğru veya makul veya hak olmayanı elle alma; alırken çekişme; elleri bir şeye doğru uzatarak ayakların ucunda yükselme; düşünme veya çekince olmaksızın bir şeye girişmek için cesur, gözü pek veya cüretkar olma.

عَطَاءٌ : Verilen bir şey; bir lütuf, bağış, ihsan, bol veya cömert olarak verme eylemi.

عَطَاءٌ bir askerin iaşesi veya maaşı, anlamına da gelmektedir.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
أَعْطَى fiil-IV 8 Verdi 108/1
تَعَاطَى fiil-VI 1 Cüret gösterdi, ileri atıldı 54/29
عَطَاءٌ isim 5 Lütuf, bağış, ihsan 17/20

Toplam 14

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

  • أَعْطَى
    • أَنْعَمَ > bak: ن ع م
    • مَنَحَ
    • حَبَا
    • أَرْفَدَ / رَفَدَ
    • تَبَرَّعَ
  • تَعَاطَى
    • اِشْتَغَلَ > bak: ش غ ل
    • زَاوَلَ > bak: ز و ل
    • مَارَسَ
  • عَطَاءٌ (a)
  • عَطَاءٌ (b)
  • عَطَاءٌ (c)
    • هِبَةٌ > bak: و ه ب
    • نَوَالٌ > bak: ن ي ل
    • عَطِيَّةٌ > bu kök
    • مِنْحَةٌ

Zıt Manada Kelimeler

AÇIKLAMA:

İ‘TÂ’ ile İNFÂK kelimeleri arasındaki fark

( ع ط و – ن ف ق )

İnfâk, bir malın mülkiyetten çıkarılmasıdır. Bu nedenle, “Allah kullarına infâkta bulunur” denilmez. Nasıl dilerse öyle infak eder (Mâide/64) ayetinde kelime, mecazi anlamdadır. İ‘tâ’ ise, verilen malın mülkiyetten çıkarılmasını gerektirmez. İ‘tâ’ anlamında, birisi için bir şey satın almak üzere Zeyd’e bir miktar mal vaya birisi için bir şey dikmek üzere bir miktar kumaş verilebilir. Bu mal ya da kumaş, bu şekilde o kişinin mülkiyetinden çıkmaz. (Farklar Sözlüğü 238) Bknz: ( ن ف ق )

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Atâ’ عَطَاء Verme. Bağışlama. Bahşiş. Lütuf.
A’tâ أَعْطَى Verdi. Veren.
İ’tâ’ إِعْطَاء Verme, ödeme.
Atiyye عَطِيَّة Hediye.
Atâyâ عَطَايَا Bahşişler. İhsanlar. Lütuflar.
Teâtî تَعَاطِى Karşılıklı alıp verme.
Müteâtî مُتَعَاطِى Birbirine veren.

Aksata kelimesi, “alışveriş” anlamındadır. أَخْذ وَ عَطَاء yani “alıp satma” ifadesinin dilimize geçmiş halidir. (Nişanyan Sözlük)

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

أَعْطَى :  Fiil-IV. 

9:29حَتَّىٰ يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ
Diyanet Meali:… küçülerek (boyun eğerek) kendi elleriyle cizyeyi verinceye kadar (savaşın).
9:58وَمِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقَاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهَا رَضُوا
Diyanet Meali:İçlerinden sadakalar konusunda sana dil uzatanlar da var. Kendilerine ondan bir pay verilirse, hoşnut olurlar…
9:58وَإِنْ لَمْ يُعْطَوْا مِنْهَا إِذَا هُمْ يَسْخَطُونَ
Diyanet Meali:… eğer kendilerine ondan bir pay verilmezse, hemen kızarlar.
20:50قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَىٰ كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَىٰ
Diyanet Meali:Mûsâ, “Rabbimiz, her şeye hilkatini (yaratılış özelliklerini) veren, sonra onlara yol gösterendir” dedi. *
53:34وَأَعْطَىٰ قَلِيلًا وَأَكْدَىٰ
Diyanet Meali:Pek az verip de kaskatı cimrileşeni (gördün mü)? *
92:5فَأَمَّا مَنْ أَعْطَىٰ وَاتَّقَىٰ
Diyanet Meali:Onun için kim (elinde bulunandan) verir, Allah’a karşı gelmekten sakınırsa…*
93:5وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَىٰ
Diyanet Meali:Şüphesiz, Rabbin sana verecek ve sen de hoşnut olacaksın. *
108:1إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ
Diyanet Meali:Şüphesiz biz sana Kevser’i verdik. *

تَعَاطَى : Fiil-VI.

54:29فَنَادَوْا صَاحِبَهُمْ فَتَعَاطَىٰ فَعَقَرَ
Diyanet Meali:Derken, (kavmin en azgını olan) arkadaşlarını çağırdılar. O da işe koyuldu ve deveyi kesti. *

عَطَاءٌ : İsim. 

11:108عَطَاءً غَيْرَ مَجْذُوذٍ
Diyanet Meali:Bu, onlara ardı kesilmez bir lütuf olarak verilmiştir.
17:20كُلًّا نُمِدُّ هَٰؤُلَاءِ وَهَٰؤُلَاءِ مِنْ عَطَاءِ رَبِّكَ
Diyanet Meali:Rabbinin lütfundan her birine; onlara da, bunlara da veririz.
17:20وَمَا كَانَ عَطَاءُ رَبِّكَ مَحْظُورًا
Diyanet Meali:Rabbinin lütfu (hiç kimseye) yasaklanmış değildir.
38:39هَٰذَا عَطَاؤُنَا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِكْ بِغَيْرِ حِسَابٍ
Diyanet Meali:“İşte bu bizim ihsanımızdır. Artık sen de (istediğine) hesapsızca ver yahut verme” dedik. *
78:36جَزَاءً مِنْ رَبِّكَ عَطَاءً حِسَابًا
Diyanet Meali:Bunlar Rabbinin katından, hesabları karşılığı verilenlerdir.