س ب ع

KÖK HARFLER: س ب ع

ANLAM: 

سَبَعَ: Yedinci olmak. Kendisiyle birlikte diğerlerini yedi kişi yapmak; onlar altmış dokuz iken kendisiyle birlikte onları yetmiş yapmak; onların mallarının yedide birini almak. 

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


Tür Adet Anlam Örnek
سَبْعٌ isim 23 Yedi (sayı, rakam) (Çoğulu: yetmiş) 2/29
سَبُعٌ isim 1 Yırtıcı  hayvan 5//3
سَبْعَةٌ isim 4 Yedi (müennes) 2/196

Toplam 28

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Seb’ / Seb’a سَبْع / سَبْعَة Yedi.(7).
Seb’ûn / Seb’în سَبْعُون / سَبْعِينَ Yetmiş (70).
Sâbi’ سَابِع Yedinci.
Sübu’ سُبُع Yedide bir.
Sebu’ سَبُع Yırtıcı hayvan. Çoğul: Sibâ’
Sebuiyyet سَبُعِيَّة Yırtıcılık, canavarlık.
Tesbî’ تَسْبِيع Yedileme.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

سَبْعٌ : İsim.

2:29ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ
Diyanet Meali:O, yeryüzünde olanların hepsini sizin için yaratan, sonra göğe yönelip onları yedi gök hâlinde düzenleyendir.
2:261كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ
Diyanet Meali:(Mallarını Allah yolunda harcayanların durumu) yedi başak bitiren ve her başakta yüz tane bulunan bir tohum gibidir.
7:155وَاخْتَارَ مُوسَىٰ قَوْمَهُ سَبْعِينَ رَجُلًا لِمِيقَاتِنَا
Diyanet Meali:Mûsâ, kavminden, belirlediğimiz yere gitmek için yetmiş adam seçti.
9:80إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ
Diyanet Meali:Onlar için yetmiş kez bağışlanma dilesen de, Allah onları asla affetmeyecektir.
12:43وَقَالَ الْمَلِكُ إِنِّي أَرَىٰ سَبْعَ بَقَرَاتٍ سِمَانٍ
Diyanet Meali:Kral, “Ben rüyamda yedi semiz ineği,( yedi zayıf ineğin yediğini).. görüyorum.
12:43يَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ
Diyanet Meali:(Kral, “Ben rüyamda yedi semiz ineği,) yedi zayıf ineğin yediğini.. (görüyorum.)
12:43وَسَبْعَ سُنْبُلَاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ يَابِسَاتٍ
Diyanet Meali:(Ayrıca ) yedi yeşil başak ve yedi de kuru başak görüyorum.
12:46يُوسُفُ أَيُّهَا الصِّدِّيقُ أَفْتِنَا فِي سَبْعِ بَقَرَاتٍ سِمَانٍ
Diyanet Meali:“Yûsuf! Ey doğru sözlü! Rüyada yedi semiz ineği (yedi zayıf ineğin yemesi) … hakkında bize yorum yap.
12:46يَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ
Diyanet Meali:(“Yûsuf! Ey doğru sözlü! Rüyada yedi semiz ineği) yedi zayıf ineğin yemesi …(hakkında bize yorum yap).
12:46وَسَبْعِ سُنْبُلَاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ يَابِسَاتٍ
Diyanet Meali:(“Yûsuf! Ey doğru sözlü! Rüyada..) Bir de yedi yeşil başakla diğer yedi kuru başak (hakkında bize yorum yap.)
12:47قَالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِينَ دَأَبًا
Diyanet Meali:Yûsuf dedi ki: “Yedi yıl âdetiniz üzere ekin ekeceksiniz.
12:48ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ سَبْعٌ شِدَادٌ يَأْكُلْنَ مَا قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ
Diyanet Meali:“Sonra bunun ardından yedi kurak yıl gelecek, bu yıllar için biriktirdiklerinizi yiyip bitirecek.”
15:87وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ
Diyanet Meali:Andolsun, biz sana tekrarlanan yedi âyeti  ve büyük Kur’an’ı verdik. *
17:44تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ
Diyanet Meali:Yedi gök, yer ve bunların içinde bulunanlar Allah’ı tespih ederler.
23:17وَلَقَدْ خَلَقْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرَائِقَ وَمَا كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غَافِلِينَ
Diyanet Meali:Andolsun, biz sizin üzerinizde yedi  yol yarattık.  Biz yarattıklarımızdan habersiz değiliz. *
23:86قُلْ مَنْ رَبُّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَرَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ
Diyanet Meali:De ki: “Yedi kat göklerin Rabbi, büyük Arş’ın Rabbi kimdir?” *
41:12فَقَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي يَوْمَيْنِ وَأَوْحَىٰ فِي كُلِّ سَمَاءٍ أَمْرَهَا
Diyanet Meali:Böylece onları, iki günde (iki evrede) yedi gök olarak yarattı ve her göğe kendi işini bildirdi.
65:12اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَمِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ
Diyanet Meali:Allah, yedi göğü ve yerden bir o kadarını yaratandır.
67:3الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا
Diyanet Meali:O, yedi göğü tabaka tabaka yaratandır.
69:32ثُمَّ فِي سِلْسِلَةٍ ذَرْعُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعًا فَاسْلُكُوهُ
Diyanet Meali:“Sonra uzunluğu yetmiş arşın olan zincire vurun onu.” *
71:15أَلَمْ تَرَوْا كَيْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا
Diyanet Meali:Görmediniz mi, Allah yedi göğü tabaka tabaka nasıl yaratmıştır? *
78:12وَبَنَيْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعًا شِدَادًا
Diyanet Meali:Üstünüze yedi sağlam gök bina ettik. *
69:7سَخَّرَهَا عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيَالٍ وَثَمَانِيَةَ أَيَّامٍ حُسُومًا
Diyanet Meali:Allah, onu kesintisiz olarak yedi gece, sekiz gün onların üzerine musallat etti.

سَبُعٌ : İsim.

5:3وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ
Diyanet Meali:Ve yırtıcı hayvan tarafından parçalanmış hayvanlar ile dikili taşlar  üzerinde boğazlanan hayvanlar.. (size haram kılındı).

سَبْعَةٌ : İsim. 

2:196فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ
Diyanet Meali:(Kurban) Bulamayan kimse üçü hacda, yedisi de döndüğünüz zaman (olmak üzere tam on gün oruç tutar.)
15:44لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ
Diyanet Meali:Onun yedi kapısı vardır ve her kapıya onlardan bir grup ayrılmıştır. *
18:22وَيَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَثَامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ
Diyanet Meali: Şöyle de diyecekler: “Yedi kişidirler, sekizincileri köpekleridir.”
31:27وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللَّهِ
Diyanet Meali:(Eğer yeryüzündeki) Deniz mürekkep olsa, arkasından yedi deniz daha ona katılsa, Allah’ın sözleri (yazmakla) yine de tükenmez.