ث ر ب

KÖK HARFLER:  ث ر ب

ANLAM: 

ثَرَبَ : Hayvanın içini kaplayan yağı çıkarmak. Birisini giysilerinden mahrum bırakmak.

AÇIKLAMA:

تَثْرِيبٌ : Kınamak veya azarlamak; suçu, günahı ya da kabahati takrir etmek. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: قَالَ لاَ تَثْرَيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ Dedi ki: Bugün size kınama yok (12/92).

Şöyle rivayet edilmiştir: إِذَا زَنَتْ أَمَةُ أَحَدِكُمْ فَلْيُجَلِّدْهَا وَلاَ يُثَرِّبْهَا : Birinizin cariyesi zina ettiğinde ona had cezası uygulasın ama onu kınamasın.

Arap literatüründe bu kökten gelen ve “geviş getiren hayvanların midesinin ve bağırsaklarının üzerindeki ince yağ” demek olan ثَرْب kelimesinden başkasına rastlanmaz. 

Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: يَا أَهْلَ يَثْرِبَ Ey Yesrib halkı… (33/13). Yani “ey Medine halkı…” Yesrib kelimesinin kökeninin bu maddeden geldiğini söylemek mümkündür. Bu durumda başındaki ي harfi zâid olur.

DİĞER BAZI TÜREVLERİ:

ثَرَبَ (geniş zaman يَثْرِبُ mastar isim ثَرْبٌ)

ثَرَبَهُ : Anlamları: (1) Hayvanın içini kaplayan yağı çıkardı; (2) Onu giysilerinden mahrum bıraktı.

ثَرَّبَ عَلَيْهِ (mastar isim تَثْرِيبٌ ) : Anlamları: (1) onu suçladı veya ayıpladı; (2) kusurundan ya da kabahatinden ötürü onu azarladı veya ona sitem etti ve ona bunu hatırlattı; (3) ona sitem etti ve hareketinin kötü veya mekruh olduğunu gösterdi.

تَثْرِيبٌ (mastar isim): İçinden yağın atılması; suçlama veya bir kusuru ayıplama; yüzündeki neşeyi kaçıran şiddetli azarlama; birine kusurlarını hatırlatma; birinin amellerinin kötü olduğunun kendisine ifşa edilmesi.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
تَثْرِيبٌ isim 1 Ayıplamak, itab ve levm etmek. 12/92

Toplam 1

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

  • تَثْرِيبٌ

Zıt Manada Kelimeler

  • تَثْرِيبٌ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Serb ثَرْب İçyağı. Beğenmeme. Azarlama.
Sürûb ثُرُوب İçyağları.
Tesrîb تَثْرِيب Esasen işkembeden içyağını ayırmak demek olup, mecazen tekdir ve muaheze manasına kullanılır.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

تَثْرِيبٌ : İsim. Masdar. Tef’il Bâbı. (II. Bâb).

12:92 قَالَ لَا تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ يَغْفِرُ اللَّهُ لَكُمْ
Diyanet Meali: Yûsuf dedi ki: “Bugün size kınama yok. Allah sizi bağışlasın.