م ك ن

KÖK HARFLER: م ك ن

ANLAM: 

مَكُنَ : Emir’in nezdinde mertebeye, itibara, güce, saygınlığa sahip olmak. (Bir şey) kuvvetlenmek.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnek
مَكَّنَfiil-II13Yerleştirdi, imkan verdi12/21
أَمْكَنَfiil-IV1Muktedir kıldı8/71
مَكيِنٌisim4Sarsılmaz, sabit ve sağlam, kadri yüce, mertebesi yüksek81/20

Toplam18

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

  • مَكَّنَ
  • مَكِينٌ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

MeknمَكْنKudret, kuvvet, güç.
MekânمَكَانYer, bulunulan yer.
MekînمَكِينVakarlı, temkinli, güç sahibi kimse.Çoğulu: Mükenâ’
Mekînetمَكِينَة*Vakar, onur.
MekânetمَكَانَةNüfuz, kudret.
TemkînتَمْكِينAğır başlılık, usluluk.
İmkânإِمْكَانMümkün olmak.
MümkünمُمْكِنMuhtemel, olabilir, olası.
TemekkünتَمَكُّنMekanlanmak. Yerleşmek. Yer tutmak. Vakar ve temkin sahibi olmak.
Lâmekânلَا مَكَان1: Mekânı olmayan, mekânsız. 2: Yersiz yurtsuz, belli bir adresi olmayan.

Lâmekân kelimesi, “mekânsız, uzam dışı” anlamına gelen lâ mekân (لَا مَكَان) ifadesinden gelmektedir.

Şerefü’l mekân bi’l mekîn: Mekânın şerefi, mekîn iledir.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

مَكَّنَ : Fiil-II. 

6:6أَلَمْ يَرَوْا كَمْ أَهْلَكْنَا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ قَرْنٍ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ
Diyanet Meali:Onlardan önce nice nesilleri helâk ettiğimizi görmediler mi? Yeryüzünde (size vermediğimiz) imkân ve iktidarı onlara vermiştik.
6:6مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ مَا لَمْ نُمَكِّنْ لَكُمْ
Diyanet Meali:Yeryüzünde size vermediğimiz imkân ve iktidarı onlara vermiştik.
7:10وَلَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ
Diyanet Meali:Andolsun, size yeryüzünde imkân ve iktidar verdik.  Sizin için orada birçok geçim imkânları da yarattık.
12:21وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي الْأَرْضِ
Diyanet Meali:İşte böylece biz Yûsuf’u o yere (Mısır’a) yerleştirdik.
12:56وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي الْأَرْضِ يَتَبَوَّأُ مِنْهَا حَيْثُ يَشَاءُ
Diyanet Meali:Böylece Yûsuf’a, dilediği yerde oturmak üzere ülkede imkân ve iktidar verdik.
18:84إِنَّا مَكَّنَّا لَهُ فِي الْأَرْضِ وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا
Diyanet Meali:Biz onu yeryüzünde kudret sahibi kıldık ve kendisine her konuda (amacına ulaşabileceği) bir yol verdik. *
18:95قَالَ مَا مَكَّنِّي فِيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ
Diyanet Meali:Zülkarneyn, “Rabbimin bana verdiği (imkân ve kudret, sizin vereceğiniz vergiden) daha hayırlıdır. Şimdi siz bana gücünüzle yardım edin…” dedi.
22:41الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ
Diyanet Meali:Onlar öyle kimselerdir ki, şâyet kendilerine yeryüzünde imkân ve iktidar versek, namazı dosdoğru kılarlar…
24:55وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَىٰ لَهُمْ
Diyanet Meali:Allah, onlar için hoşnut ve razı olduğu dinlerini iyice yerleştireceğine (dair vaadde bulunmuştur). Onlar bana kulluk eder ve bana hiçbir şeyi ortak koşmazlar. Artık bundan sonra kimler inkâr ederse, işte onlar fasıkların ta kendileridir.
28:6وَنُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ
Diyanet Meali:Yeryüzünde onları kudret sahibi kılalım…
28:57أَوَلَمْ نُمَكِّنْ لَهُمْ حَرَمًا آمِنًا يُجْبَىٰ إِلَيْهِ ثَمَرَاتُ كُلِّ شَيْءٍ
Diyanet Meali:Biz onları her türlü meyve ve mahsullerin kendisinde toplandığı, saygın ve güvenlikli bir yere yerleştirmedik mi?
46:26وَلَقَدْ مَكَّنَّاهُمْ فِيمَا إِنْ مَكَّنَّاكُمْ فِيهِ
Diyanet Meali:Andolsun, size vermediğimiz imkân ve iktidarı onlara vermiştik.
46:26وَلَقَدْ مَكَّنَّاهُمْ فِيمَا إِنْ مَكَّنَّاكُمْ فِيهِ
Diyanet Meali:Andolsun, size vermediğimiz imkân ve iktidarı onlara vermiştik.

أَمْكَنَ : Fiil-IV.  

8:71فَقَدْ خَانُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ فَأَمْكَنَ مِنْهُمْ
Diyanet Meali:(Eğer sana hainlik etmek isterlerse, bil ki) onlar daha önce Allah’a da hainlik etmişlerdi de Allah onlara karşı (sana) imkân vermişti.

مَكيِنٌ : İsim.

23:13ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِي قَرَارٍ مَكِينٍ
Diyanet Meali:Sonra onu az bir su (meni) hâlinde sağlam bir karargâha (ana rahmine) yerleştirdik. *
77:21فَجَعَلْنَاهُ فِي قَرَارٍ مَكِينٍ
Diyanet Meali:Sonra onu sağlam bir yerde (ana rahminde) tuttuk. *
81:20ذِي قُوَّةٍ عِنْدَ ذِي الْعَرْشِ مَكِينٍ
Diyanet Meali:Güçlü ve Arş’ın sahibi katında itibarlı…*
12:54فَلَمَّا كَلَّمَهُ قَالَ إِنَّكَ الْيَوْمَ لَدَيْنَا مَكِينٌ أَمِينٌ
Diyanet Meali:Onunla konuşunca dedi ki: “Şüphesiz bugün sen yanımızda yüksek makam sahibi ve güvenilir bir kişisin.”