د ح ض

KÖK HARFLER:  د ح ض

ANLAM: 

دَحَضَ : Kaymak. (Güneş) batma yerine doğru alçalmak.

AÇIKLAMA:

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: حُجَّتُهُمْ دَاحِضَةٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ …delilleri Rableri katında batıldır (42/16). Yani “onların hüccetleri, delilleri Rableri yanında batıl, boş veya geçersizdir ve zeval bulucudur”. Fiil olarak “Filan kişiyi hüccetinde, delilinde ibtâl ettim, batıl, boş veya geçersiz hale getirdim. Böylece hücceti, delili batıl, boş veya geçersiz hale geldi” anlamında أَدْحَضْتُ فُلاَنًا فيِ حُجَّتِهِ فَدَحَضَ kalıbında kullanılır. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَيُجَادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ : İnkâr edenler, hakkı batılla ortadan kaldırmak için mücâdele ediyorlar (18/56).

Ayrıca “Filan kişinin hüccetini, delilini ibtâl ettim, batıl, boş veya geçersiz hale getirdim. Böyle hücceti, delili batıl, boş veya geçersiz hale geldi” anlamında أَدْحَضْتُ حُجَّتَهُ فَدَحَضَتْ şeklinde de kullanılır. Temelde, “ayağın kayması” anlamına gelen دَحْضُ الرِّجْلِ kullanımından gelir.

دَحَضَتِ الشَّمْسُ : Güneş batmaya yüz tuttu, zevâl buldu, meridyen düzleminden batışa geçti. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

دَحَضَ (geniş zaman يَدْحَضُ mastar isim دَحْضٌ):

دَحَضَتْ رِجْلَهُ : Ayağı kaydı.

دَحَضَتِ الشَّمْسُ : Güneş batma yerine doğru alçaldı.

دَحَضَتْ حُجَّتُهُ : Argümanı, iddiası, savı veya delili hükümsüz ve geçersizdi ya da o hale geldi.

اَدْحَضَ الْحُجَّةَ : Argümanı veya iddiayı hükümsüz ve geçersiz veya batıl kıldı.

دَاحِضٌ : Kayan veya kaygan/ güvenilmez. (دَحْضٌ çoğul hali ve دَاحِضَةٌ dişil hali).

دَحْضُ الْاَقْدَامِ : İşlerinde kesinlik veya tutarlılık olmaması.

مُدْحَضٌ : Sürüklenen; dışlanan; atılan; sürüklenen; kaybeden.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnek
أَدْحَضَfiil-IV2İptal etti, boşa çıkardı, batıl (boş / geçersiz / asılsız) gösterdi.18/56
دَاحِضَةٌisim1Batıl, kaymış, boş.42/16
مُدْحَضٌisim1Mağlub olan, kaybeden, yenilen.37/141

Toplam4

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

  • دَحَضَ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Yok.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

أَدْحَضَ : Fiil-IV. 

18:56 وَيُجَادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ
Diyanet Meali: İnkâr edenler ise, hakkı batılla çürütmek için mücadele ederler.
40:5 وَجَادَلُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ فَأَخَذْتُهُمْ
Diyanet Meali: Hakkı yok etmek için batıl şeyler ileri sürerek tartışmışlardı. Bu yüzden onları kıskıvrak yakaladım. 

دَاحِضَةٌ : İsim. İsm-i Fâil. Müennes.

42:16 وَالَّذِينَ يُحَاجُّونَ فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا اسْتُجِيبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ دَاحِضَةٌ عِنْدَ رَبِّهِم
Diyanet Meali: Allah’ın çağrısına uyulduktan sonra O’nun hakkında tartışmaya girenlerin delilleri Rableri katında batıldır.

مُدْحَضِينَ : İsim. İsm-i Mef’ûl. İf’âl Bâbı (IV. Bâb). Kurallı Erkek Çoğul. Nasb ve Cerr Hâli. Tekili: مُدْحَضٌ

37:141 فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ الْمُدْحَضِينَ
Diyanet Meali: Gemidekilerle kur’a çekmiş ve kaybedenlerden olmuştu.*