KÖK HARFLER:  ج م م

ANLAM: 

جَمَّ : (Su) çoğalmak. Yukarı çıkmak, yükselmek; yakınlaşmak; meydana gelmek.

AÇIKLAMA:

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبّاً جَمّاً Malı pek çok seviyorsunuz (89/20). Buradaki جَمٌّ kelimesi “çok” anlamındadır. “Suyun büyük kısmı” ve “suyun, akıp içine dolduğu toplanma ya da birikme yeri” anlamlarına gelen جَمَّةُ الْمَاءِ kullanımından gelir. Bu kelime de temelde, “durup dinlenme ve yorgunluğa tahammülü, yüklenmeyi bırakma, bundan kurtulma” anlamındaki جَمَامٌ kullanımından gelir. 

مَكُوكٌ denen ölçünün ve kasenin, daha fazlasının yüklenemeyeceği kadar dolduğunu ifade etmek için جُمَامُ الْمَكُّوكِ دَقِيقاً ve جُمَامُ الْقَدَحِ مَاءً denir. 

Çokluk anlamı göz önünde bulundurularak “kerih, iğrenç ya da nahoş görülen bir şeye tahammül etmek veya onu yüklenmek için toplanan topluluğa” ve “alın üzerinde toplanmış saça” جُمَّةٌ denmiştir.

جُمَّةُ الْبِئرِ : Kuyu suyunun içinden çekildikten sonra toplandığı yer. Bu kullanımda sanki suyun günlerce dinlenmeye bırakıldığı söylenmek istenir. Buna benzetilerek “bir ata” جُمُومُ الشَّدِّ denmiştir. 

اَلْجَمَّاءُ الْغَفِيرُ ve اَلْجَمُّ الْغَفِيرُ : İnsan topluluğu.

شَاةٌ جَمَّاءٌ : Boynuzsuz koyun. Alının üzerindeki saç (جَمَّةٌ) göz önünde bulundurularak böyle adlandırılmıştır. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

جَمَّ (geniş zaman يَجُمُّ ve يَجِمُّ mastar isim جُمُومٌ):

جَمَّ الْمَاءُ : Su çoktu ya da çoğaldı.

جَمَّ الْفَرَسُ : Ata binilmemişti, yani binilmeden bırakılmıştı.

جَمَّ : O kişi ya da şey yukarı çıktı ya da yükseldi; yakınlaştı; meydana geldi.

جَمٌّ (Bir sıfat olarak kullanılan mastar isim): Çok (miktarda) ya da çok (sayıda).

مَالٌ جَمٌّ : Çok mal ya da çok sayıda büyükbaş hayvan.

جَمٌّ en düşük, en alt ya da en fakir sınıftan insanlar manasına da gelmektedir.