KÖK HARFLER:  ب ر ك

ANLAM: 

بَرَكَ : (Deve) yatmak veya göğsü üzerine çökmek. Savaşmak için kararlı, istikrarlı olmak. Uzun ve sürüncemeli olmak.

AÇIKLAMA:

بَرْكٌ kelimesi temelde “deve döşü, devenin göğsü” anlamına gelir. Ondan başkasına kullanılırsa, ona بِرْكَةٌ denir. 

بَرَكَ الْبَعِيرُ : Deve dönüşünü yere bıraktı, yükünü attı. Kelime de bulunan “lüzum, bir yerde kalıp asla ayrılmamak” anlamı esas alınarak, savaşta dizleri üzerine çöküp birbirleriyle böyle savaşanlar anlamında اِبْتَرَكُوا فِي الْحَرْبِ denmiştir. Bahadırların kalıp asla ayrılmadıkları yere de بَرَاكاَءُ الْحَرْبِ ve بَرُوكَاؤُهَا denmiştir.

اِبْتَرَكَتِ الدَّابَّة : Binek, bir بُرُوكٌ gibi dizleri üzerine çökerek durdu. 

Suyun hapsedildiği, tutulduğu yere بِرْكَة denir. 

بَرَكَة : İlahi hayrın bir şeyde sabit, daimi olması. 

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَاْلأَرْضِ Göğün ve yerin bereket kapılarını üzerlerine açardık (7/96). Tıpkı suyun بِرْكَة’de sabit ve devamlı durması gibi, ilahi hayrın da o şeyde sabit, devamlı durmasından dolayı berekete bu ad verilmiştir.

مُباَرَك : Kendisinde bu ilahi hayrın bulunduğu şey. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَهَذَا ذِكْرٌ مبَارَكٌ أَنزَلْنَاهُ Bu Kur’ân, tarafımızdan indirilmiş mübarek bir öğüttür (21/50). Bu ayette Kur’an’dan sadır olan, kaynaklanan ilahi hayırlara dikkat çekilmektedir.

Şu sözüne gelince: وَجَعَلَنِي مُبَارَكاً أَيْنَ مَا كُنتُ Nerede olursam olayım, beni mübarek kıldı (19/31) Yani, ilahi hayırların taşacağı bir yer.

Şöyle buyurmuştur: إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مبَارَكَةٍ Biz onu mübarek bir gecede indirdik (44/3). Yani ilahi hayrın bulunduğu bir gecede. رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلاً مُبَارَكًا Ya Rabb’i, beni bereketli bir yere indir (23/29)  Yani ilahi hayrın bulunduğu bir yere.

Şu sözüne gelince: وَنَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مبَارَكاً Gökten mübarek, bereketli bir su indirdik (50/9). Göğün suyunun bereketi aslında şu ayetlerde dikkatleri çektiği şeydir: أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَسَلَكَهُ يَنَابِيعَ فِي اْلأَرْضِ ثُمَّ يُخْرِجُ بِهِ زَرْعاً مُخْتَلِفاً أَلْوَانُهُ Allah’ın, gökten su indirip, onu yerdeki kaynaklara yerleştiren, sonra onunla çeşitli renklerde ekinler yetiştiren olduğunu görmüyor musun? (39/21); وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْكَنَّاهُ فِي اْلأَرْضِ Biz gökten belirli miktarda su yağdırarak onu yerin yüzeyinde durdurduk (23/18).

İlahi hayır hissedilemeyen bir yerden, sayılamayacak ve sınırlanamayacak şekilde sadır olduğu için, kendisinde hissedilemeyen bir artışın gözlendiği her şeye هُوَ مُبَارَك (O, mübarektir) ve فِيهِ بَرَكَة (Onda bereket vardır) denmiştir.

لاَ يَنْقُصُ مَالٌ مِنْ صَدَقَةٍ : “Hiçbir mal sadakadan dolayı eksilmez” rivayetinde (hadisinde) işaret edilen, bu artıştır yoksa kendisine bu söz söylendiğinde “Seninle benim aramda tek geçerli olan şey tartıdır, doğruysa hadi ona bakalım” diyen hakiki hüsrandaki, ziyandaki bazılarının söylemeye çalıştığı hissedilir, algılanabilir eksilme değildir.

Yüce Allah’ın şu sözüne gelince: تَبَارَكَ الَّذِي جَعَلَ فِي السَّمَاء بُرُوجاً Gökteki gezegenlere yörüngeler belirleyenin şanı yücedir (25/61), burada, bu ayette zikredilen bu burçlar ve ışık saçan varlıklar aracılığıyla bizim üzerimize taşırdığı nimetlerine dikkatler çekilmektedir. Kuranda تَباَرَكَ lafzının zikredildiği her yerde تَباَرَكَ kelimesinin yanı sıra zikredilen hayırları bahşedenin yalnızca Yüce Allah olduğuna dikkat çekilmek istenir. 

DİĞER BAZI TÜREVLER:

بَرَكَ (geniş zaman يَبْرُكُ mastar isim بُرُوكٌ ve تَبْرَكٌ):

بَرَكَ الْبَعِيرُ : Deve yattı, veya göğsü üzerine çöktü.

بَرَكَ لِلْقِتَالِ : Savaşmak için kararlı, istikrarlı ve ısrarlıydı veya o hale geldi.

بَارَكَ: Hayırlı ve mübarek kıldı, bolluk verdi.

بَارَكَ عَلَيْهِ : Kendini tamamen o şeye adadı.

بَارَكَ الرَّجُلَ : Kutsanması için onun adına dua etti.

بَارَكَ اللّٰهُ فِيكَ وَ لَكَ وَ عَلَيْكَ : Etrafındaki ve seninle ilgili her şeyde Allah (c.c.) senden razı olsun.

بَارَكَ اللّٰهُ عَلَى الْاَنْبِيَاءِ : Allah (c.c.) Peygamberlerini, onlara ihsan ettiği saygınlık, onur ve haysiyetle ebedi kıldı.

اَللّٰهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ : Ey Allah’ım, Muhammed’e bahşettiğin saygınlık, onur, haysiyet vs. ile onu ebedi eyle.

بُورِكَ : Mübarek kılındı.

بُورِكَ فِيكَ : Mübarek olasın.

تَبَارَكَ : Mukaddes ve münezzeh oldu, (hissi yahut manevi) hayrı bol oldu, şanı yüce oldu.

تَبَارَكَ بِالشَّىْءِ وَ بِالرَّجُلِ : O şeyi veya kişiyi iyiye yordu.

تَبَارَكَ اللّٰهُ (şu sözcükten: اَلْبَرَكَةُ ): Mübarek, ulu veya Allah (c.c.) tarafından yüceltilmiş; Allah (c.c.), vasıflarında her şeyin ötesinde ve üstündedir; Allah (c.c.) ebedidir.

بَرَكَةٌ (çoğul hali بَرَكَاتٌ ): (1) Artış; çoğalma; bolluk veya bereket; (2) kesinlik, artışla birlikte istikrar, daimlik; (3) bol ve daimi iyilik; (4) genel olarak ilahi kutsama; (5) Allah’ın (c.c.) her şeyden üstün oluşu.

بِرْكَةٌ : Devenin diz çöküp göğsünün üzerine yatması; gölet; suyun toplandığı yer; tank.

مُبَارَكٌ (dişi hali مُبَارَكَةٌ ) : kutsanmış veya egemen kılınmış.