ع م ي

KÖK HARFLER: ع م ي

ANLAM: 

عَمِىَ : Her iki gözü de kör olmak. Akıl bakımından kör olmak (mecazen). 

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnekAçıklama
عَمِىَfiil-I6Gözü (zahiri gözü veya kalp gözü) kör oldu6/104
عَمَّىfiil-II1Gizli bıraktı11/28Meçhulü: عُمِّيَ
أَعْمَىfiil-IV1Gözlerini kör etti47/23
أَعْمَىisim21Kör 80/2Çoğulu: عُمْيَانٌ-عُمْىٌ
عَمُونَisim2Kör (çoğul)27/66Tekili: عَمٍ
عَمًىisim2Körlük41/17

Toplam33


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

  • عَمِيَ
  • أَعْمَى
  • تَعَامَى
    • تَغَافَلَ > bak: غ ف ل
    • تَجَاهَلَ > bak: ج ه ل
    • (غَضَّ (الطَّرْف > bak: غ ض ض
    • أَغْضَى
    • تَغَابَى

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

A’mâ أَعْمَى Kör. Gözü görmeyen. 
Amiyyâ عَمِيَّا Görmeyerek, düşünmeyerek.
Umyân عُمْيَان A’malar, körler.
Ta’miye تَعْمِيَة Kör etmek.
Muammâ مُعَمّـى Bilmece. Bulmaca.
Teammî تَعَمِّى Kör olma, görmez hale gelme.
Teâmî تَعَامِى Görmez gibi görünme. Yalandan görmezliğe gelme.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

عَمِىَ : Fiil-I. 

5:71وَحَسِبُوا أَلَّا تَكُونَ فِتْنَةٌ فَعَمُوا وَصَمُّوا
Diyanet Meali:(Bu yaptıklarında) bir belâ olmayacağını sandılar da kör ve sağır kesildiler.
5:71ثُمَّ تَابَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ ثُمَّ عَمُوا وَصَمُّوا كَثِيرٌ مِنْهُمْ
Diyanet Meali:Sonra (tövbe ettiler), Allah da onların tövbesini kabul etti. Sonra yine onlardan çoğu kör ve sağır kesildiler.
6:104فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ عَمِيَ فَعَلَيْهَا
Diyanet Meali:Artık kim gözünü açar hakkı idrak ederse kendi yararına, kim de (hakkın karşısında) körlük ederse kendi zararınadır.
22:46فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ
Diyanet Meali:Çünkü gerçekte gözler değil, (göğüslerdeki kalpler, kalp gözleri) kör olur.
22:46وَلَٰكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ
Diyanet Meali:(Çünkü gerçekte gözler değil), göğüslerdeki kalpler (kalp gözleri) kör olur.
28:66فَعَمِيَتْ عَلَيْهِمُ الْأَنْبَاءُ يَوْمَئِذٍ فَهُمْ لَا يَتَسَاءَلُونَ
Diyanet Meali:O gün onlara karşı bütün haberler kapanmıştır. Artık birbirlerine de soramazlar. *

عَمَّى : Fiil-II. Meçhulü: عُمِّيَ

11:28فَعُمِّيَتْ عَلَيْكُمْ أَنُلْزِمُكُمُوهَا وَأَنْتُمْ لَهَا كَارِهُونَ
Diyanet Meali:“Siz ona karşı kör kalmışsanız, onu istemediğiniz hâlde, biz sizi ona zorlayacak mıyız?”

أَعْمَى : Fiil-IV.

47:23أُولَٰئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَىٰ أَبْصَارَهُمْ
Diyanet Meali:İşte bunlar, Allah’ın lânetleyip, kulaklarını sağır, gözlerini kör ettiği kimselerdir. *

أَعْمَى : İsim. Çoğulu: عُمْيَانٌ-عُمْىٌ

2:18صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ
Diyanet Meali:Onlar, sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler. Artık (hakka) dönmezler. *
2:171صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ
Diyanet Meali:Onlar sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler. Bundan dolayı anlamazlar.
6:50قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْأَعْمَىٰ وَالْبَصِيرُ أَفَلَا تَتَفَكَّرُونَ
Diyanet Meali:De ki: “Görmeyenle gören bir olur mu? Siz hiç düşünmez misiniz?”
10:43أَفَأَنْتَ تَهْدِي الْعُمْيَ وَلَوْ كَانُوا لَا يُبْصِرُونَ
Diyanet Meali:Fakat körlere, hele gerçeği görmüyorlarsa, sen mi doğru yolu göstereceksin?
11:24مَثَلُ الْفَرِيقَيْنِ كَالْأَعْمَىٰ وَالْأَصَمِّ وَالْبَصِيرِ وَالسَّمِيعِ
Diyanet Meali:Bu iki zümrenin durumu, kör ve sağır ile gören ve işiten kimseler gibidir.
13:16قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْأَعْمَىٰ وَالْبَصِيرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُمَاتُ وَالنُّورُ
Diyanet Meali:De ki: “Kör ile gören bir olur mu? Ya da karanlıklarla aydınlık bir olur mu?
13:19أَفَمَنْ يَعْلَمُ أَنَّمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ الْحَقُّ كَمَنْ هُوَ أَعْمَىٰ
Diyanet Meali:Rabbinden sana indirilenin gerçek olduğunu bilen kimse, (onu bilemeyen) kör gibi olur mu?
17:72وَمَنْ كَانَ فِي هَٰذِهِ أَعْمَىٰ
Diyanet Meali:Kim bu dünyada körlük ettiyse…
17:72فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمَىٰ وَأَضَلُّ سَبِيلًا
Diyanet Meali:… ahirette de kördür, yolunu daha da şaşırmıştır.
20:124فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَىٰ
Diyanet Meali:“(Her kim de benim zikrimden, Kur’an’dan yüz çevirirse), mutlaka ona dar bir geçim vardır. Bir de onu kıyamet gününde kör olarak haşrederiz.”
20:125قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَىٰ وَقَدْ كُنْتُ بَصِيرًا
Diyanet Meali:O da şöyle der: “Rabbim! Dünyada gören bir kimse olduğum hâlde, niçin beni kör olarak haşrettin?” *
24:61لَيْسَ عَلَى الْأَعْمَىٰ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ
Diyanet Meali:Köre güçlük yoktur, topala güçlük yoktur…
25:73وَالَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ لَمْ يَخِرُّوا عَلَيْهَا صُمًّا وَعُمْيَانًا
Diyanet Meali:Onlar, kendilerine Rabblerinin âyetleri hatırlatıldığı zaman, onlara kör ve sağır kesilmezler. *
35:19وَمَا يَسْتَوِي الْأَعْمَىٰ وَالْبَصِيرُ
Diyanet Meali:Kör ile gören bir olmaz. *
40:58وَمَا يَسْتَوِي الْأَعْمَىٰ وَالْبَصِيرُ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَلَا الْمُسِيءُ
Diyanet Meali:Kör ile gören, iman edip salih ameller işleyenler ile kötülük yapan bir değildir.
43:40أَفَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ أَوْ تَهْدِي الْعُمْيَ
Diyanet Meali:Sağırlara sen mi duyuracaksın; yahut körleri sen mi doğru yola ileteceksin?
48:17لَيْسَ عَلَى الْأَعْمَىٰ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ
Diyanet Meali:Köre güçlük yoktur, topala güçlük yoktur…
80:2أَنْ جَاءَهُ الْأَعْمَىٰ
Diyanet Meali:Kendisine o âmâ geldi diye …*
17:97وَنَحْشُرُهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمْ عُمْيًا وَبُكْمًا وَصُمًّا
Diyanet Meali:Onları kıyamet günü körler, dilsizler ve sağırlar olarak yüzüstü haşredeceğiz.
27:81وَمَا أَنْتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَنْ ضَلَالَتِهِمْ
Diyanet Meali:Körleri sapıklıklarından vazgeçirip doğru yola getiremezsin.
30:53وَمَا أَنْتَ بِهَادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلَالَتِهِمْ
Diyanet Meali:Sen, körleri sapkınlıklarından çıkarıp doğru yola iletemezsin.

عَمُونَ : İsim. Çoğul. Tekili: عَمٍ

27:66بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِنْهَا بَلْ هُمْ مِنْهَا عَمُونَ
Diyanet Meali:Fakat onlar bu konuda şüphe içindedirler. Daha doğrusu onlar ahiretten yana kördürler.
7:64وَأَغْرَقْنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا عَمِينَ
Diyanet Meali:Âyetlerimizi yalanlayanları da suda boğduk. Çünkü onlar (vicdanları hakka kapalı) kör bir kavim idiler.

عَمًى : İsim. 

41:17وَأَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْنَاهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمَىٰ عَلَى الْهُدَىٰ
Diyanet Meali:Semûd kavmine gelince, biz onlara doğru yolu göstermiştik. Ama onlar körlüğü hidayete tercih etmişlerdi.
41:44وَالَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ فِي آذَانِهِمْ وَقْرٌ وَهُوَ عَلَيْهِمْ عَمًى
Diyanet Meali:“İnanmayanların kulaklarında bir ağırlık vardır ve Kur’an onlara kapalı ve anlaşılmaz gelir.”