ع و ن

KÖK HARFLER: ع و ن

ANLAM: 

عَانَ : Orta yaşta olmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

عَانَ (geniş zaman يَعُونُ mastar isim عَوْنٌ):

عَانَتِ الْمَرْأَةُ : Kadın orta yaştaydı ya da o hale geldi.

عَوَانٌ : Orta yaşta bir hayvan veya herhangi bir şey. Ne küçük ne büyük, ne çok genç ne de çok yaşlı.

اَلْحَرْبُ الْعَوَانُ : En çetin muharebe; yağmurla sulanan toprak.

عَاوَنَهُ : Ona yardımcı oldu, yardım etti, destek oldu.

تَعَاوَنَ بَعْضُهُمْ بَعْضًا : Birbirlerine yardımcı oldular, destek oldular, yardım ettiler.

اَعَانَهُ : Ona yardım etti, destek oldu ya da yardımcı oldu.

رَبِّ اَعِنِّى وَ لَا تُعْنِ عَلَىَّ : Rabbim, bana yardım et ve bana karşı yardım etme veya yardımcı olma.

اِسْتَعَانَهُ ve اِسْتَعَانَ بِهِ : Ondan yardım, destek veya katkı istedi, arzu etti, talep etti ya da dilendi.

اَلْمُسْتَعَانُ : Kendisinden yardım istenecek olan kişi.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
أَعَانَ fiil-IV 2 Yardım etti 25/4
تَعَاوَنَ fiil-VI 2 Yardımlaştı 5/2
اِسْتَعَانَ fiil-X 4 Yardım istedi 1/5
عَوَانٌ isim 1 Orta yaşta, ne çok genç ne de çok yaşlı 2/68
مُسْتَعَانٌ isim 2 Yardım istenilen 21/112

Toplam 11

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

AÇIKLAMA:

İ‘ÂNE ile NUSRET kelimeleri arasındaki fark

( ع و ن – ن ص ر )

Nusret, ancak galip gelmeye çalışan, kavgacı ve isyan eden düşmana karşı olur. İ‘âne ise, böyle birine karşı da olur, bunun dışında bir durumda da olur. İ‘âne ( إِعَانَة ) genel, nusret ise daha özeldir. (Farklar Sözlüğü 275) Bknz: ( ن ص ر )

İ‘ÂNE ile TAKVİYE kelimeleri arasındaki fark

( ع و ن – ق و ي )

Takviye, Allah’tan kula olduğunda, “Allah’ın kulunu çok zor bir şeye kâdir kılması”dır. Takviye kuldan kula olduğunda ise, “ona mal vermek ve adamlarla desteklemek”tir. Takviye, i‘âne’den daha beliğdir. Nitekim “Ona bir dirhem i‘âne etti (yardım etti)” denilir fakat böyle bir cümle için takviye kelimesi kullanılmaz. (Farklar Sözlüğü 275) Bknz: ( ق و ي )

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Avn عَوْن Yardım. İmdad. Çoğulu: A’vân
Avâne عَوَانَة Uzun hurma ağacı.
Avnî عَوْنِى Yardımla ilgili, yardıma ait.
Muâvenet مُعَاوَنَة Yardımcılık. Yardım. 
Muâvin مُعَاوِن Yardımcı.
İâne إِعَانَة Yardım. İmdat. 
Muîn مُعِين Yardımcı.
Teâvün تَعَاوُن Yardımlaşmak. 
Müteâvin مُتَعَاوِن Yardımlaşan. Birbirine yardım eden.
İstiâne اِسْتِعَانَة Yardım isteme.
Müsteân مُسْتَعَان Kendisinden yardım beklenen, yardım istenen.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

أَعَانَ : Fiil-IV. 

18:95قَالَ مَا مَكَّنِّي فِيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ
Diyanet Meali:Zülkarneyn, “Rabbimin bana verdiği (imkân ve kudret, sizin vereceğiniz vergiden) daha hayırlıdır. Şimdi siz bana gücünüzle yardım edin de, (sizinle onların arasına sağlam bir engel yapayım)” dedi.
25:4إِنْ هَٰذَا إِلَّا إِفْكٌ افْتَرَاهُ وَأَعَانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ
Diyanet Meali:(İnkâr edenler), “Bu Kur’an, Muhammed’in uydurduğu bir yalandan başka bir şey değildir. Başka bir topluluk da bu konuda ona yardım etmiştir” (dediler).

تَعَاوَنَ : Fiil-IV. 

5:2وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَىٰ
Diyanet Meali:
İyilik ve takva (Allah’a karşı gelmekten sakınma) üzere yardımlaşın.
5:2وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ
Diyanet Meali:Ama günah ve düşmanlık üzere yardımlaşmayın. Allah’a karşı gelmekten sakının.

اِسْتَعَانَ : Fiil-X.

1:5إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ
Diyanet Meali:(Allahım!) Yalnız sana ibadet ederiz ve yalnız senden yardım dileriz. *
2:45وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ
Diyanet Meali:Sabrederek ve namaz kılarak (Allah’tan) yardım dileyin. 
2:153اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ
Diyanet Meali:Sabrederek ve namaz kılarak Allah’tan yardım dileyin. Şüphe yok ki, Allah sabredenlerle beraberdir.
7:128قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَاصْبِرُوا
Diyanet Meali:Mûsâ, kavmine, “Allah’tan yardım isteyin ve sabredin.” dedi.

عَوَانٌ : İsim. 

2:68قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَا فَارِضٌ وَلَا بِكْرٌ عَوَانٌ بَيْنَ ذَٰلِكَ
Diyanet Meali:Mûsâ şöyle dedi: “Rabbim diyor ki: O, ne yaşlı, ne körpe, ikisi arası bir sığırdır.”

مُسْتَعَانٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. İstif’âl Bâbı (X. Bâb).

12:18فَصَبْرٌ جَمِيلٌ وَاللَّهُ الْمُسْتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ
Diyanet Meali:“Artık bana düşen, güzel bir sabırdır. Anlattıklarınıza karşı yardımı istenilecek de ancak Allah’tır.”
21:112قَالَ رَبِّ احْكُمْ بِالْحَقِّ وَرَبُّنَا الرَّحْمَٰنُ الْمُسْتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ
Diyanet Meali:(Peygamber), “Ey Rabbim! Hak ile hüküm ver. Bizim Rabbimiz, sizin nitelemelerinize karşı yardımı istenecek olan Rahmân’dır” dedi. *