KÖK HARFLER: ع ص ب
ANLAM:
عَصَبَ: Bir şeyi bükmek, onu dolamak (Bu temel anlamdır). Bir şeyi katlamak. Bir şeye tutunmak, onu eliyle kavramak. (İnsanlar) bir araya toplanmak ve bir şeyi çevirmek. Evinde kalmak ve oradan ayrılmamak.
عَصِبَ : Eti sağlam ve sıkı olmak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
عَصَبَ (geniş zaman يَعْصِبُ mastar isim عَصْبٌ): Bir şeyi büktü ya da onu doladı. Bu temel anlamdır; o şeyi katladı.
عَصَبَ فَخِذَ النَّاقَةِ : Dişi devenin uyluğunu bağladı.
عَصَبَ الْقَوْمُ بِهِ : İnsanlar o şey sayesinde bir araya toplanmıştı ve onu çevrelemişlerdi.
عَصَبَ الشَّىْءَ : O şeye tutundu; o şeyi eliyle kavradı.
عَصِبَ : Eti sağlam ve sıkı idi ya da o hale geldi.
عَصَبَ الرَّجُلُ بَيْتَهُ : O kimse evinde kaldı ve oradan ayrılmadı.
عُصْبَةٌ : Birbirlerini savunmak adına bir araya gelmiş bir grup insan veya topluluk; bir grup veya bir küme insan veya at.
يَوْمٌ عَصِيبٌ : Şiddetli, çetin veya sıkıntılı bir gün; şiddetli bir biçimde sıcak bir gün; gökte hiçbir şeyin görünmediği soğuk ve bulutlu bir gün (11:77).
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| عُصْبَةٌ | isim | 4 | Ekip, kuvvetli topluluk | 28/76 |
| عَصِيبٌ | isim | 1 | Şiddetli, sıkıntılı, çetin, zor | 11/77 |
|
| Toplam | 5 |
|
|
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Kök Harflerinin Yer Değişimi
Mahreci Benzeyen Kökler
Benzer Manada Kelimeler
- عَصِيبٌ
- عُصْبَةٌ (a)
- عُصْبَةٌ (b)
Zıt Manada Kelimeler
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Asab | عَصَب | Sinir. |
|
| Asîb | عَصِيب | 1: Şiddetli sıcak. 2: Katı nesne, şedid. |
|
| Asabî | عَصَبِى | Sinirli. |
|
| Asabiyyet | عَصَبِيَّة | Sinirlilik. |
|
| Taassub | تَعَصُّب | Bir şeye veya bir kimseye taraflı olma. |
|
| Müteassıb | مُتَعَصِّب | Taassub eden, taraftarlık eden. | Müteassıbâne |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
عُصْبَةٌ : İsim.
| 12:8 | أَحَبُّ إِلَىٰ أَبِينَا مِنَّا وَنَحْنُ عُصْبَةٌ |
| Diyanet Meali: | “Biz güçlü bir topluluk olduğumuz hâlde, (Yûsuf ve kardeşi Bünyamin) babamıza bizden daha sevgilidir.” |
| 12:14 | قَالُوا لَئِنْ أَكَلَهُ الذِّئْبُ وَنَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّا إِذًا لَخَاسِرُونَ |
| Diyanet Meali: | Onlar da, “Andolsun biz kuvvetli bir topluluk iken onu kurt yerse (o takdirde) biz gerçekten hüsrana uğramış oluruz” dediler. * |
| 24:11 | إِنَّ الَّذِينَ جَاءُوا بِالْإِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ |
| Diyanet Meali: | O ağır iftirayı uyduranlar, sizin içinizden bir güruhtur. |
| 28:76 | وَآتَيْنَاهُ مِنَ الْكُنُوزِ مَا إِنَّ مَفَاتِحَهُ لَتَنُوءُ بِالْعُصْبَةِ |
| Diyanet Meali: | Biz ona, anahtarlarını (bile taşımak) güçlü bir topluluğa ağır gelecek hazineler verdik. |
عَصِيبٌ : İsim. Sıfat.
| 11:77 | سِيءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا وَقَالَ هَٰذَا يَوْمٌ عَصِيبٌ |
| Diyanet Meali: | (Elçilerimiz Lût’a gelince) onların yüzünden üzüldü, göğsü daraldı ve “Bu çok zor bir gün” dedi. |