KÖK HARFLER:  خ و ل

ANLAM: 

خَالَ : Hayvanları otlatmak ve onları idare etmek; onlara iyi bakmak ve onları iyi idame ettirmek.

AÇIKLAMA:

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَتَرَكْتُمْ مَا خَوَّلْنَاكُمْ وَرَاءَ ظُهُورِكُمْ Size verdiklerimizi de arkanıza bırakarak terk ettiniz (6/94). Buradaki خَوَّلْنَاكُمْ sözü “size verdiklerimiz, bahşettiklerimiz” anlamındadır.

تَخْوِيلٌ kelimesi temelde خَوَلٌ (yani erkek köleler, cariyeler, hizmetkarlar, sığırlar ve develer) vermek, bahşetmek anlamına gelir. 

1. Bunun “kendisi için bir خَوَلٌ haline gelecek şeyleri vermek, bahşetmek” anlamında olduğu söylenmiştir. 
2. Şöyle denmiştir: تَخْوِيل kelimesi “muhafaza etmek, ıslah etmek, düzeltmek amacıyla gözetip kollanması ya da devamlı yoklanması gereken şeyleri vermek, bahşetmek” anlamındadır. Arapların “Filan kişi sığırlarına, develerine vs iyi bakarlar, onların bakımıyla iyi meşgul olur” anlamında söyledikleri فُلاَنٌ خَالُ مَالٍ ve فُلاَنٌ خَايِلُ مَالٍ kullanımlarından gelir.

خَالٌ : Bir yere asılıp, vahşi hayvanlara korkacakları bir şeyin hayalini veren elbise ya da bez parçası.

خَالٌ : Vücutta bulunan ben. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

خَالَ (geniş zaman يَخُولُ mastar ismi  خَوْلٌ ve خِيَالٌ):

خَالَ الْمَوَاشِىَ : Hayvanları otlattı ve onları idare etti; onlara iyi baktı ve onları iyi idame ettirdi.

خَالَ عَلَى اَهْلِهِ : Onların işlerini idare etti; onlara hükmetti ve yönetti.

خَالَ (geniş zamanlı يَخُولُ ve يَخَالُ) : Yalnızlıktan sonra köle, hizmetkar ve diğer bağımlı kişilere sahip oldu.

خَوَّلَهُ اللّٰهُ الشَّىْءَ اَوْ مَالًا : Allah (c.c.), onun o şeye veya mala sahip olmasını sağladı, ona verdi ya da bahşetti.

اَخْوَلَ ve اُخْوِلَ : Dayıları (birçok dayısı) vardı.

خَوْلٌ : Bir adamın köleleri veya hizmetkarları ve ona bağımlı diğer kişiler; bir yetenek veya yetenekler.

هُوَ كَثِيرُ الْخَوْلِ : O çok yetenekli biridir.

هٰؤُلَاءِ خَوَلَ فُلَانٍ : Bunlar böyle birinin hizmetkarları veya köleleridir.

خَالٌ : Bir dayı (çoğul hali اَخْوَالٌ) ; birinin annesinin erkek kardeşi. 

خَالَةٌ ( çoğul hali خَالَاتٌ) : Bir teyze; birinin annesinin kız kardeşi.

اَنَا خَالُ هٰذَا الْفَرَسِ : Bu atın sahibiyim, ( خَالٌ idareci ve bakıcı veya sahip, manasına gelmektedir).

خَالٌ şu manalara da gelmektedir: bir işaret veya semptom; bir insanda iyilik işareti, emaresi veya göstergesi; bir köstebek.

خَوْلَةٌ : Dişi bir ceylan.