KÖK HARFLER: أ د د
ANLAM:
أَدَّ : (Olay) birisine ağır gelmek.
AÇIKLAMA:
Allah buyurur ki: لَقَدْ جِئْتُمْ شَيْئاً إِدّاً :Siz, çok çirkin bir şey getirdiniz (19/Meryem 89); yani feryatların, haykırışların, seslerin ya da gürültülerin ortaya çıkmasına ve bunların birbirine karışmasına yol açacak çok çirkin, fena ve iğrenç bir iş yaptınız.
Bu ifâde: أَدَّتِ النَّاقَةُ sözünden alınmıştır ve, “Dişi deve, yavrusunun özlemiyle şiddetli bir şekilde kesik kesik böğürdü”, anlamındadır.
أَدِيد : Feryatlar, haykırışlar, sesler ya da gürültüler (anlaşılmayan sözler); bu seslerin birbirine karışması.
أُدٌّ kelimesi, ya وُدٌّ kelimesinden veya أدت الناقة kökünden gelir.
DİĞER BAZI TÜREVLER:
اَدَّ (geniş zamanlı يَوَدُّ mastar isim اَدًا ve اِدَادًا):
اَدَّهُ الْاَمْرُ : Olay ona ağır gelmişti.
اَدَّتْهُ الدَّاهِيَةُ : Başına bir felaket gelmişti.
اِدٌّ : Çok kötü, felaket, şiddetli bir şey veya olay.
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| إِدٌّ | isim | 1 | Beklenmedik şey, korkunç durum, felaket | 19/89 |
|
| Toplam | 1 |
|
|
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| İdd | إِدّ | Büyük, acib şey. Bela, dâhiye. |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
إِدٌّ : İsim. Sıfat.
| 19:89 | لَقَدْ جِئْتُمْ شَيْئًا إِدًّا |
| Diyanet Meali: | Andolsun, siz çok çirkin bir şey ortaya attınız.* |