ق د س

KÖK HARFLER: ق د س

ANLAM: 

قَدُسَ : (Bir şey) mukaddes, saf olmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


Tür Adet Anlam Örnek Açıklama
قَدَّسَ fiil-II 1 Şanına yakışmayan şeylerden tenzih etti, tertemiz yaptı 2/30
قُدُسٌ isim 4 Temizlik, tertemiz olma, kudsilik 16/102
قُدُّوسٌ isim 2 Bütün noksan sıfatlardan uzak, münezzeh ve mukaddes olan Allah 59/23
مُقَدَّسٌ isim 3 Mukaddes, tertemiz olan 20/12 Müennes: مُقَدَّسَةٌ

Toplam 10


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

  • قَدُسَ
    • خَلَعَ > bak: خ ل ع
    • سَجَنَ > bak: س ج ن
    • دَنِسَ
    • دَعِرَ
    • تَهَتَّكَ
  • قَدَّسَ
    • لَعَنَ > bak: ل ع ن
    • دَنَّسَ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Kuds قُدْس Mübareklik. Kudsilik. Nezafet. Pak olmak. Noksanlardan uzak olmak.
Kudsî قُدْسِى Kutsal, muazzez, mukaddes.
Kudsiyyet قُدْسِيَّة Kudsilik, mukaddeslik, azizlik. Temizlik, paklık.
Kuddûs قُدُّوس Kusur ve noksanlıklardan müberra olan, en mukaddes.
Kudüs اَلْقُدْس Filistin’in merkezi olan şehir.
Takdîs تَقْدِيس Kutsal sayma, kutsama.
Mukaddes مُقَدَّس Takdis edilmiş olan. Temiz ve pak. 
Mukaddesât مُقَدَّسَات Kudsi olanlar. Mukaddes olanlar.  Mukaddes’in çoğulu
Takaddüs تَقَدُّس Mübarek kılmak. Kudsi kılmak.
Takaddes تَقَدَّسَ Mukaddes olsun (manasında).

Kutsal kelimesi, Arapça ḳuds ve ḳudsî biçimlerinden çağrışım yoluyla üretilmiş  Yeni Türkçe bir sözcüktür. Eski Türkçe kut fiilinden, “-sal” ekiyle türetilmiştir. Kutlamak fiili de bu köktendir. Köken itibariyle Türkçe kut sözcüğünün, Arapça kuds kelimesi ile ilgisi yoktur. (Nişanyan Sözlük)

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

قَدَّسَ : Fiil-II. 

2:30 وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ
Diyanet Meali: Oysa biz sana hamdederek daima seni tesbih ve takdis ediyoruz.”

قُدُسٌ : İsim. 

2:87 وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ
Diyanet Meali: Meryem oğlu İsa’ya mucizeler verdik. Onu Ruhu’l-Kudüs (Cebrail) ile destekledik.
2:253 وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ
Diyanet Meali: Meryem oğlu İsa’ya ise açık deliller verdik ve onu Ruhu’l-Kudüs (Cebrail) ile destekledik.
5:110 إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا
Diyanet Meali: “Hani, seni Ruhu’l-Kudüs (Cebrail) ile desteklemiştim. Beşikte iken de, yetişkin iken de insanlara konuşuyordun.”
16:102 قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ
Diyanet Meali: Ey Muhammed! De ki: “Ruhu’l-Kudüs (Cebrail), (Kur’an’ı) Rabbinden hak olarak indirdi.”

قُدُّوسٌ : İsim. 

59:23 هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ
Diyanet Meali: O, kendisinden başka hiçbir ilâh bulunmayan Allah’tır. O, mülkün gerçek sahibi, kutsal (her türlü eksiklikten uzak), olan Allah’tır.
62:1 يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ
Diyanet Meali: Göklerdeki ve yerdeki her şey, mülkün sahibi, mukaddes … olan Allah’ı tespih eder.

مُقَدَّسٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. Tef’îl Bâbı (II. Bâb).

20:12 إِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى
Diyanet Meali: “Şüphe yok ki, ben senin Rabbinim. Hemen ayakkabılarını çıkar. Çünkü sen mukaddes vadi Tuvâ’dasın.” *
79:16 إِذْ نَادَاهُ رَبُّهُ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى
Diyanet Meali: Hani, Rabbi ona mukaddes Tuvâ vadisinde şöyle seslenmişti: *

مُقَدَّسَةٌ :  İsim. İsm-i Mef’ûl. Tef’îl Bâbı (II. Bâb). Müennes. Müzekkeri: مُقَدَّسٌ

5:21 يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ
Diyanet Meali: “Ey kavmim! Allah’ın size yazdığı kutsal toprağa girin.”