KÖK HARFLER: خ س أ
ANLAM:
خَسَأَ : Hakir görülmek, horlanmak, nefret edilmek.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
خَسَأَ (geniş zamanlı يَخْسَأُ) ve خَسِئَ : Hakir görüldü, horlandı, nefret edildi ya da o hale geldi.
خَسَاَ الرَّجُلُ الْكَلْبَ : Adam köpeği defetti; onu azarladı.
اِخْسَأْ اِلَيْكَ : Uzaklaş; benden uzak dur.
خَسَأَ الْبَصَرُ : Görüş karmaşıklaştı ya da bulandı.
يَنْقَلِبْ اِلَيْكَ الْبَصَرُ خَاسِئًا : Görüşün sana bulanıklaşmış olarak dönecek.
خَاسِئٌ : anlamları: 1. (Köpek veya domuz) defedilmiş, kovulmuş; insanların yanına gelmesine izin verilmeyen; bu nedenle rezil, hakir, aşağılanmış durumda. 2. (Görme duyusu): karmaşıklaşmış, bulanıklaşmış veya donuk. 3. Mütehayyir, şaşkın, hayrette kalan (Hayvanlar için kullanılan sözcük şudur: خَاسِئَةٌ )
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek | Açıklama |
| خَسَأَ | fiil-I | 1 | Uzak oldu, sindi, kovuldu. | 23/108 |
|
| خَاسِئٌ | isim | 3 | Uzak olan; mütehayyir, şaşkın, hayrette kalan | 2/65 | Çoğulu: خَاسِئِينَ-خَاسِئُونَ |
|
| Toplam | 4 |
|
|
|
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Hâsiîn | خَاسِئِين | Aşağılıklar. | Kelime çoğuldur. |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
خَسَأَ : Fiil-I.
| 23:108 | قَالَ اخْسَئُوا فِيهَا وَلَا تُكَلِّمُونِ |
| Diyanet Meali: | Allah, “Aşağılık içinde kalın orada, artık benimle konuşmayın!” der.* |
خَاسِئٌ : İsim. İsm-i Fâil. Kurallı Erkek Çoğulu ve Nasb / Cerr Hali: خَاسِئِينَ
| 2:65 | فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ |
| Diyanet Meali: | Biz onlara, “Aşağılık maymunlar olun” demiştik. |
| 7:166 | فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ مَا نُهُوا عَنْهُ قُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ |
| Diyanet Meali: | Yasaklandıkları şeylerden vazgeçmeye yanaşmayınca da onlara “aşağılık maymunlar olun” dedik.* |
| 67:4 | ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ كَرَّتَيْنِ يَنْقَلِبْ إِلَيْكَ الْبَصَرُ خَاسِئًا |
| Diyanet Meali: | Sonra tekrar tekrar bak; bakışların (aradığı çatlak ve düzensizliği bulamayıp) âciz ve bitkin hâlde sana dönecektir. |