KÖK HARFLER:  ب ي ع

ANLAM: 

بَاعَ : Satmak. Almak. Mal alışverişi yapmak.

AÇIKLAMA:

بَيْعٌ : Değeri belirlenmiş bir şeyi verip karşılığında bir değer almak. شِرَاء ise, “bir değeri verip onun karşılığında değeri belirlenmiş bir şeyi alma” anlamındadır. Bazen بَيْعٌ için شِرَاء kelimesi, شِرَاء için de بَيْعٌ kelimesi kullanılır. Bunun temelinde değerin ve değeri belirlenmiş şeyin ne olduğuna dair esas alınan düşünce yatmaktadır. Yüce Allah’ın şu sözünde böyledir: وَشَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَرَاهِمَ مَعْدُودَةٍ Onu ucuz bir fiyata, birkaç dirheme sattılar (12/20).

Allah Rasulü (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: لاَ يَبِيعَنَّ أَحَدُكُمْ عَلَى بَيْعِ أَخِيهِ : Hiçbiriniz kardeşinin bir malı satın almasının üzerine aynı malı satın almaya kalkmasın. أَبَعْتُ الشَّيْءَ : bir nesneyi satışa sunmak. 

مُباَيَعَةٌ ve مُشَارَاةٌ kelimeleri her ikisi ile ilgili de kullanılır. 

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَأَحَلَّ اللّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا Oysa Allah alış-verişi helâl, faizi ise haram kılmıştır (2/275); وَذَرُوا الْبَيْعَ ve alım satımı bırakın (62/9); لا بَيْعٌ فِيهِ وَلاَ خِلاَلٌ onda ne alım satım var, ne dostluk (14/31); لاَ بَيْعٌ فِيهِ وَلاَ خُلَّةٌ , onda alım satım yok, dostluk da yok (2/Bakara 254).

بَايَعَ السُّلْطَانَ : Kendisine verilen çok az mala ya da hediyeye karşılık bütün gücüyle sultana itaat edeceğine dair yükümlülük ya da sorumluluk altına girdi. Buna بَيْعَةٌ ve مُباَيَعَةٌ denir. 

Yüce Allah’ın şu sözüne gelince, فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُم بِهِ O halde akdettiğiniz şu biatten dolayı size müjdeler olsun (9/111), burada şu ayette zikredilen “rıdvan biatına” لَقَدْ رَضِيَ اللهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ Hakikaten Allah o müminlerden razı oldu, ağacın altında sana biat ederlerken… (48/18) ve şu ayette zikredilen “alışverişe” işaret edilmiştir: اِنَّ اللهَ اشْتَرٰى مِنَ الْمُؤْمِن۪ينَ اَنْفُسَهُمْ وَاَمْوَالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ Allah müminlerden canlarını ve mallarını, cennet kendilerinin olması bahasına satın aldı (9/111). 

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ …kiliseler, havralar ve mescitler…(22/40), burada geçen بِيَعٌ kelimesi, Hristiyanların ibadetgahının adı olan بِيعَة kelimesinin çoğuludur. Eğer bu, Arapça kökenli bir kelime ise, böyle bir adlandırmanın nedeni Yüce Allah’ın, اِنَّ اللهَ اشْتَرٰى مِنَ الْمُؤْمِن۪ينَ اَنْفُسَهُمْ وَاَمْوَالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ Allah müminlerden canlarını ve mallarını, cennet kendilerinin olması bahasına satın aldı (9/111) sözü olabilir.

DİĞER BAZI TÜREVLER:

بَاعَ (geniş zaman يَبِيعُ mastar isim بَيْعٌ):

بَاعَهُ : Onu sattı; onu aldı. بَيْعٌ sözcüğünün temel anlamı mal alışverişidir.

بَيْعٌ رَابِحٌ : Karlı bir alım veya satım.

بَيْعٌ خَاسِرٌ : Kayba vesile olan alım veya satım.

بَاعَ دُنْيَاهُ بِالْاٰخِرَةِ : Ahiretteki hazlar pahasına, bu dünyadaki hazları elde etti.

بَايَعَ : Bu fiil, alışveriş etmek manasına gelmekle birlikte, içerisinde hukuk mübadelesi bulunduğundan dolayı biat etmek, antlaşmak manasına da gelir.

بَايَعَهُ : Onunla ticari eşya alışverişinde bulundu.

بَايَعَ الْاَمِيرَ : Emire sadakat yemini etti.

اَلْبَيْعَةُ : İki taraftan her birinin ötekine sahip olduğu şeyi sattığına ve kendi özel malını verdiğine, riayet ettiğine ve duruma ilişkin her şeye dair sözleşme yapılması.

بُويِعَ بِالْخِلَافَةِ : Halife olduğundan kendisine sadakat yemini edilmişti.

بَيْعَةٌ : Anlamları: (1) Bir satışın nişanı olarak iki tarafın el sıkışması; (2) sadakat veya bağlılık yemini etme.

بِيعَةٌ (çoğul hali: بِيَعٌ ) : (1) Hıristiyanlar için ibadet yer; (2) Yahudiler için havra.

بَائِعٌ : Alıcı; satıcı.

تَبَايَعَ : Alışveriş etti.