KÖK HARFLER: ب خ ع
ANLAM:
بَخَعَ : Hayvanı, boğazının arkasına kadar ulaşacak şekilde olağanüstü bir tesirle kesmek.
Mecazen: Bir işi olağanüstü bir tesirle yapmak. Acısından kendini helak etmek.
AÇIKLAMA:
بَخْعٌ : Gamdan, tasadan, kederden dolayı kişinin kendini öldürmesi. Yüce Allah şöyle buyurmuştur: فَلَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَفْسَكَ Neredeyse kendini mahvedeceksin (18/6). Burada teessüflenmeyi, pişmanlık duymayı bırakmaya yönelik bir teşvik vardır. Bu bakımdan Yüce Allah’ın şu sözüne benzer: فَلاَ تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَرَاتٍ Sakın onlar için hayıflanıp kendimi mahvetme (35/8).
بَخَعَ فُلاَنٌ بِالطََّاعَةِ deyimi, üzüntüden kendisine kıyacak kadar zoruna gitse de, kabul etme ve boyun eğmeyi ifâde eder.
DİĞER BAZI TÜREVLER:
بَخَعَ (geniş zaman يَبْخَعُ mastar isim بَخْعٌ):
بَخَعَ الذَّبِيحَةُ : Hayvanı öyle olağanüstü bir tesirle kesti ki boğazının arkasına kadar ulaştı.
بَخْعٌ : Bir işi olağanüstü bir tesirle yapmak.
بَخَعَ نَفْسَهُ : Acısından kendini helak etti.
بَخَعَ لَهُ نَفْسَهُ : Ona karşı içten davrandı.
البَاخِعُ : İsmi fail: (Öfkeden yahut gamdan dolayı kendisini) öldürecek dereceye getiren kimse, (kendini) helak eden..
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek Âyet |
| بَاخِعٌ | isim | 2 | (Öfkeden yahut gamdan dolayı kendisini) öldürecek dereceye getiren kimse, (kendini) helak eden. | 18/6 |
|
| Toplam: | 2 |
|
|
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Yok.
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Buhû’ | بُخُوع | Mütevazi bir şekilde hakkını isteme. |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
بَاخِعٌ : İsim. İsm-i Fâil.
| 18:6 | فَلَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَفْسَكَ عَلٰٓى اٰثَارِهِمْ اِنْ لَمْ يُؤْمِنُوا بِهٰذَا الْحَدِيثِ اَسَفًا |
| Diyanet Meali: | Demek sen, bu söze (Kur’an’a) inanmazlarsa, arkalarından üzülerek âdeta kendini tüketeceksin!* |
| 26:3 | لَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَفْسَكَ أَلَّا يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ |
| Diyanet Meali: | Ey Muhammed! Mü’min olmuyorlar diye âdeta kendini helâk edeceksin!* |