KÖK HARFLER: ج ب ت
ANLAM:
اَلْجِبْتُ: Put veya putlar; Mekke’de Kureyş’e ait belirli bir putun ismi; herhangi bir şeyin Yaratanı yerine tapılan şey; hiç iyilik barındırmayan; kâhin veya büyücü; Şeytan veya İblis; put veya büyü.
AÇIKLAMA:
Yüce Allah şöyle buyurmuştur: يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ Bunlar cibt ve tağut’a inanırlar (4/51).
جِبْت ve جِبْس : Kendisinde hiçbir hayır bulunmayan, hiçbir mürüvvete sahip olmayan aşağılık, adi, bayağı ya da değersiz kişi. Bir görüşe göre, س yerine ت harfinin getirilmesinin nedeni, onun mürüvvete sahip olmayan aşağılık, adi, bayağı ya da değersiz biri olmada çok ileri gittiğine dikkatleri çekmektir. Ayrıca “Allah’ın (c.c.) dışında tapılan her şeye” de جِبْت denir. Sihirbaz ve kahin de جِبْت diye adlandırılmıştır. (Müfredât)
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| جِبْتٌ | isim | 1 | Allah’tan başka ibadet edilen mabudlar. Bu lafız put, kahin, sihirbaz vb. hakkında da kullanılır. | 4/51 |
|
| Toplam | 1 |
|
|
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Yok.
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Cibt | جِبْت | Put, sanem, salib. |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
جِبْتٌ : İsim
| 4:51 | أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ |
| Diyanet Meali: | Kendilerine Kitap’tan bir nasip verilmiş olanları görmüyor musun? Onlar “cibt”e ve “tâğût”a inanıyorlar. |