KÖK HARFLER: أ ل و
(أ ل و – أ ل ي)
ANLAM:
أَلَا: Geri kalmak, gerekli olanı yapmada yetersiz kalmak veya ihmalkar davranmak, kusurlu davranmak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
اَلَاَ (geniş zamanlı يَاْلُو mastar isim اَلْوًا ve اُلُواً ve اُلِيًّا):
اَلَا اَوْ اِئْتَلٰى : Geri kaldı; gerekli olanı yapmada yetersiz kaldı veya ihmalkar davrandı, kusurlu davrandı.
اَلَا فِى الْاَمْرِ : Durum karşısında kendisinden bekleneni yapmadı.
لَا الَوكَ نُصْحًا : Size içten ve doğru öğütler vermekte kusur etmeyeceğim.
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| أَلَا | fiil-I | 1 | Kusur etti, gevşeklik gösterdi. | 3/118 |
| اٰلَى | fiil-IV | 1 | Yemin etti (Şer’i ıstılahta bu fiil; kocanın, dört ay ve daha fazla bir müddet içerisinde karısına yaklaşmamasına yemin etmesi manasında kullanılmıştır.) | 2/226 |
| اِئْتَلَى | fiil-VIII | 1 | Kusur etti, gevşeklik gösterdi. Yemin etti. | 24/22 |
| اٰلَاءٌ | isim | 34 | Nimetler (Çoğul) | 7/69 |
|
| Toplam | 37 |
|
|
AÇIKLAMA:
Bazı kaynaklar bu maddeyi iki ayrı başlık altında incelemişlerdir.
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Âlâ’ | آلَاء | Nimetler. İhsanlar. |
| İla’ | إِيلَاء | Karısına yaklaşmamak için erkeğin yemin etmesi. Sıkıntı ve derde uğramak. |
| Âli | آلِي | Yemin edici. |
| Teellî | تَأَلِّى | Yemin etmek. |
| Eliyye | أَلِيَّة | *Çok yemin eden adam. |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
أَلَا : Fiil-I.
| 3:118 | لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِنْ دُونِكُمْ لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالًا |
| Diyanet Meali: | Sizden olmayanlardan hiçbir sırdaş edinmeyin. Onlar size fenalık etmekten asla geri kalmazlar. |
اٰلٰى : Fiil-IV.
| 2:226 | لِلَّذِينَ يُؤْلُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ |
| Diyanet Meali: | Eşlerine yaklaşmamağa yemin edenler için dört ay bekleme süresi vardır. |
اِئْتَلٰى : Fiil-VIII.
| 24:22 | وَلَا يَأْتَلِ أُولُو الْفَضْلِ مِنْكُمْ وَالسَّعَةِ أَنْ يُؤْتُوا أُولِي الْقُرْبَىٰ وَالْمَسَاكِينَ |
| Diyanet Meali: | İçinizden varlık ve servet sahibi kimseler yakınlarına, düşkünlere … (kendi mallarından bir şey) vermeyeceklerine yemin etmesinler. |
اٰلَاءٌ : İsim. Çoğul.
| 7:69 | فَاذْكُرُوا آلَاءَ اللَّهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ |
| Diyanet Meali: | “Allah’ın nimetlerini hatırlayın ki kurtuluşa eresiniz.” |
| 7:74 | فَاذْكُرُوا آلَاءَ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ |
| Diyanet Meali: | “Artık Allah’ın nimetlerini anın da yeryüzünde bozgunculuk yaparak karışıklık çıkarmayın.” |
| 53:55 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكَ تَتَمَارَىٰ |
| Diyanet Meali: | O hâlde Rabbi’nin nimetlerinin hangisinden şüphe ediyorsun (ey insan!). * |
| 55:13 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:16 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:18 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:21 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:23 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:25 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:28 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:30 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:32 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:34 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:36 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:38 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:40 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:42 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:45 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:47 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:49 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| ’55:51 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:53 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:55 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:57 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:59 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:61 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:63 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:65 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:67 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:69 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:71 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:73 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:75 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |
| 55:77 | فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ |
| Diyanet Meali: | O hâlde, Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlıyorsunuz? * |