KÖK HARFLER: ج و س
ANLAM:
جَاسَ : Gidip gelmek, talan etmek, dolaşmak, araştırmak.
AÇIKLAMA:
Yüce Allah şöyle buyurmuştur: فَجَاسُوا خِلاَلَ الدِّيَارِ Bunlar evlerinizin köşe bucaklarını arayarak sizi yakalamaya giriştiler (17/5); yani “evlerin ortalarına, aralarına girdiler ve evlerin aralarında bir oraya bir buraya gidip gidip geldiler.” جَازُوا ve دَاسُوا kullanımı buna yakındır.
جَوْسٌ kelimesinin “kişinin bir nesneyi en son çabasını, gayretini göstererek araması, araştırması” anlamına geldiği söylenmiştir.
مَجُوسٌ : Mecusiler. (Müfredât)
DİĞER BAZI TÜREVLER:
جَاسَ (geniş zaman يَجُوسُ mastar isim جَوْسٌ): Şevkle ve elinden geldiği kadar bir şeyi aradı ya da peşinden koştu. Talan etti. Dolaştı, araştırdı.
جَاسَ الْقَوْمُ بَيْنَ بُيُوتِ الدُّورِ : İnsanlar, bir adamın havadisleri araştırdığı gibi evlerin ve sokakların arasından geçti ve onların içinde ne olduğunu araştırdı.
جَاسَهُمُ الْاَسَدُ : Aslan üzerlerine çıktı ya da aralarına geldi ve aralarında fesat çıkardı.
جَوَّاسٌ : Aslan.
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| جَاسَ | fiil-I | 1 | Evlerin ve sokakların arasından geçti ve onların içinde ne olduğunu araştırdı | 17/5 |
|
| Toplam | 1 |
|
|
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Cevs | جَوْس | Kaba, büyük nesne. |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
جَاسَ : Fiil-I.
| 17:5 | بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ |
| Diyanet Meali: | Üzerinize, pek güçlü olan birtakım kullarımızı gönderdik. Onlar evlerinizin arasına kadar sokuldular. |