KÖK HARFLER: ت ي ه
ANLAM:
تَاهَ :
(a) Çölde yolunu kaybetmek; doğru yoldan sapmak.
(b) Şaşırmak, kafası karışmış olmak, doğru yolu görememek.
AÇIKLAMA:
تَوَّهَ ve تَيَّهَ kelimeleri “hayrete düşmek, şaşırmak” anlamına gelir.
Tîh Çölü, “geçenlerin hayrete düştüğü, yolunu şaşırdığı çöl” demektir. (Müfredât)
DİĞER BAZI TÜREVLER:
تَاهَ (geniş zamanlı يَتِيهُ mastar isim تِيهًا ve تَاهَ geniş zamanlı يَتُوهُ): anlamları: (1) Çölde yolunu kaybetti; doğru yoldan saptı; (2) şaşırmış veya kafası karışmıştı, o hale geldi ya da doğru yolu göremiyordu; (3) gururlu veya küstahça davrandı; (4) zihni veya aklı karışmıştı; helak olmuştu.
تَاهَ بَصَرَهُ : O şeye şaşırmış veya kafası karışmış gibi baktı.
هُوَ يَتِيهُ عَلَى قَوْمِهِ : Halkına karşı övünerek veya gururlu davrandı.
تِيهٌ : Kişinin yolunu kaybettiği çöl veya susuz çöl.
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek Âyet |
| تَاهَ | fiil-I | 1 | Yolu sapıttı, şaşırdı, hayrette kaldı | 5/26 |
|
| Toplam | 1 |
|
|
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir.
| Tîh Çölü | تِيه | *Bir çöl ismi. |
| Tüh | ——— | “Vah vah” anlamında pişmanlık bildiren bir seslenme sözü. |
“Tüh” ünleminin bu kökten geldiğini Nişanyan Sözlük onaylamamaktadır. Bu bilgiyi Türkün Dili Kur’an Sözü kaynağında görmekteyiz.
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
تَاهَ : Fiil-I.
| 5:26 | يَتِيهُونَ فِي الْأَرْضِ فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ |
| Diyanet Meali: | Yeryüzünde şaşkın şaşkın dönüp dolaşacaklar. Artık böyle yoldan çıkmış kavme üzülme.” |