س ق ي

KÖK HARFLER: س ق ي

ANLAM: 

سَقَى : Adama içmesi için su vermek. Hayvanlarını veya toprağını sulamak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnekAçıklama
سَقَىfiil-I12Suladı, içirdi28/24Meçhulü: سُقِيَ Meçhul muzari: يُسْقَى
أَسْقَىfiil-IV8Suladı, içecek tahsis etti, içme hakkını verdi77/27Meçhul muzarisi: يُسْقَى
اِسْتَسْقَىfiil-X2Sulanmasını, içirilmesini istedi2/60
سُقْيَاisim1Sulama, içirme, sulanma91/13
سِقَايَةٌisim2Su kabı, ölçek12/70

Toplam25


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Yok.

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Saky سَقْي Sulamak. Su içirmek.
Sakâ (Sakkâ’) سَقَا / سَقَّاء Su dağıtan.
Sâkî سَاقِى Sulayan.
Sikâ’ سِقَاء Su kabı.
Sikâyet سِقَايَة 1: Birine su verme. 2: Su içilen kab.
Teskıye تَسْقِيَة Su verme.
İskâ إِسْقَاء Su vermek, sulamak.
İstiskâ’ اِسْتِسْقَاء Su isteme. 
Sıska ——— 1: Çok zayıf ve kuru, kaknem, çelimsiz, arık. 2: Karın boşluğuna su dolmuş olan.
Musakka ——— 1: Ufak parçalar biçiminde doğranmış sebzelerin, kuşbaşı et veya kıyma ve soğanla pişirilmesiyle yapılan bir yemek. 2: Sulanmış, sakyedilmiş.

Musakka kelimesi, “sulandırılmış, su verilmiş, sulu yemek” anlamındaki musakka (مسقَّى) sözcüğünden gelmektedir. (Nişanyan Sözlük) 

Sıska kelimesi, “1. susama, 2. yağmur duası etme, 3. karnı su toplama, raşitizm” anlamına gelen istiskâ (إستسقَى) sözcüğünden gelmektedir. (Nişanyan Sözlük) 

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

سَقَى : Fiil-I. Meçhulü: سُقِيَ Meçhul muzari: يُسْقَى

2:71إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَا ذَلُولٌ تُثِيرُ الْأَرْضَ وَلَا تَسْقِي الْحَرْثَ
Diyanet Meali:O, çift sürmek, ekin sulamak için boyunduruğa vurulmamış, bir sığırdır.
12:41يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَمَّا أَحَدُكُمَا فَيَسْقِي رَبَّهُ خَمْرًا
Diyanet Meali:“Ey zindan arkadaşlarım! (Rüyanızın yorumuna gelince,) biriniz efendisine şarap sunacak..”
13:4وَزَرْعٌ وَنَخِيلٌ صِنْوَانٌ وَغَيْرُ صِنْوَانٍ يُسْقَىٰ بِمَاءٍ وَاحِدٍ
Diyanet Meali:Ekinler, bir kökten çıkan çok gövdeli ve tek gövdeli hurma ağaçları vardır ki hepsi aynı su ile sulanır.
14:16مِنْ وَرَائِهِ جَهَنَّمُ وَيُسْقَىٰ مِنْ مَاءٍ صَدِيدٍ
Diyanet Meali:Hüsranın ardından da cehennem vardır. Orada kendisine irinli su içirilecektir. *
26:79وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ
Diyanet Meali:“O, bana yediren ve içirendir.” *
28:23وَلَمَّا وَرَدَ مَاءَ مَدْيَنَ وَجَدَ عَلَيْهِ أُمَّةً مِنَ النَّاسِ يَسْقُونَ
Diyanet Meali:Medyen suyuna varınca, suyun başında (hayvanlarını) sulamakta olan bazı insanlar gördü.
28:23قَالَتَا لَا نَسْقِي حَتَّىٰ يُصْدِرَ الرِّعَاءُ وَأَبُونَا شَيْخٌ كَبِيرٌ
Diyanet Meali:Onlar, “Çobanlar sulayıp çekilinceye kadar biz koyunlarımızı sulayamayız. Babamız ise çok yaşlı bir adamdır” dediler.
28:24فَسَقَىٰ لَهُمَا ثُمَّ تَوَلَّىٰ إِلَى الظِّلِّ فَقَالَ رَبِّ إِنِّي لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ
Diyanet Meali:Bunun üzerine Mûsâ onların koyunlarını suladı. Sonra gölgeye çekilip, “Rabbim! Bana göndereceğin her hayra muhtacım” dedi. *
28:25قَالَتْ إِنَّ أَبِي يَدْعُوكَ لِيَجْزِيَكَ أَجْرَ مَا سَقَيْتَ لَنَا
Diyanet Meali:“Bizim için koyunlarımızı sulamanın ücretini vermek üzere babam seni çağırıyor” dedi.
47:15كَمَنْ هُوَ خَالِدٌ فِي النَّارِ وَسُقُوا مَاءً حَمِيمًا فَقَطَّعَ أَمْعَاءَهُمْ
Diyanet Meali:Bu cennetliklerin durumu, ateşte temelli kalacak olan ve bağırsaklarını parça parça edecek kaynar su içirilen kimselerin durumu gibi olur mu?
76:21وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِنْ فِضَّةٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا
Diyanet Meali:Gümüş bileziklerle süsleneceklerdir. Rableri onlara tertemiz bir içecek içirecektir.
88:5تُسْقَىٰ مِنْ عَيْنٍ آنِيَةٍ
Diyanet Meali:Son derece kızgın bir kaynaktan içirilirler. *

أَسْقَي : Fiil-IV. Meçhul muzarisi: يُسْقَى

15:22فَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَسْقَيْنَاكُمُوهُ
Diyanet Meali:Yukarıdan su indirerek sizi onunla suladık.
16:66نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِي بُطُونِهِ مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَبَنًا خَالِصًا
Diyanet Meali:Onların karınlarındaki fışkı ile kan arasından (süzülen) içenlere halis ve içimi kolay süt içiriyoruz.
23:21نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِي بُطُونِهَا وَلَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ كَثِيرَةٌ
Diyanet Meali:Onların içlerindeki sütten size içiririz. Onlarda sizin için daha birçok faydalar da vardır.
25:49لِنُحْيِيَ بِهِ بَلْدَةً مَيْتًا وَنُسْقِيَهُ مِمَّا خَلَقْنَا أَنْعَامًا وَأَنَاسِيَّ كَثِيرًا
Diyanet Meali:Ölü toprağı canlandıralım, yarattıklarımızdan birçok hayvanları ve insanları sulayalım diye gökten tertemiz bir su indirdik.*
72:16وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا
Diyanet Meali:Eğer yolda dosdoğru olurlarsa, mutlaka onlara bol yağmur yağdırırız.
76:17وَيُسْقَوْنَ فِيهَا كَأْسًا كَانَ مِزَاجُهَا زَنْجَبِيلًا
Diyanet Meali:Orada kendilerine, katkısı zencefil olan içecekle dolu bir kâseden içirilir. *
77:27وَجَعَلْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ شَامِخَاتٍ وَأَسْقَيْنَاكُمْ مَاءً فُرَاتًا
Diyanet Meali:Orada sabit yüce dağlar yaratmadık mı, size tatlı bir su içirmedik mi? *
83:25يُسْقَوْنَ مِنْ رَحِيقٍ مَخْتُومٍ
Diyanet Meali:Onlara, mühürlü (el değmemiş) saf bir içecekten içirilir. *

اِسْتَسْقَى : Fiil-X. 

2:60وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ
Diyanet Meali:Hani, Mûsâ kavmi için su dilemişti. Biz de, “Asanı kayaya vur” demiştik.
7:160وَأَوْحَيْنَا إِلَىٰ مُوسَىٰ إِذِ اسْتَسْقَاهُ قَوْمُهُ أَنِ اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ
Diyanet Meali:Biz onları on iki kabile hâlinde topluluklara ayırdık. (Tîh sahrasında susuzluktan sıkılan) kavmi Mûsâ’dan su istediğinde biz ona, “Asânı taşa vur” diye vahyettik.

سُقْيَا : İsim. 

91:13فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ نَاقَةَ اللَّهِ وَسُقْيَاهَا
Diyanet Meali:Allah’ın Resûlü de onlara şöyle demişti: “Allah’ın devesini ve onun su içme hakkını koruyun.” *

سِقَايَةٌ : İsim.

9:19أَجَعَلْتُمْ سِقَايَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ
Diyanet Meali:Siz hacılara su dağıtmayı ve Mescid-i Haram’ın bakım ve onarımını, Allah’a iman eden kimse(lerin amelleri) gibi mi tuttunuz?
12:70فَلَمَّا جَهَّزَهُمْ بِجَهَازِهِمْ جَعَلَ السِّقَايَةَ فِي رَحْلِ أَخِيهِ
Diyanet Meali:Yûsuf, onların yüklerini hazırlatırken su kabını kardeşinin yüküne koydurdu.