ر ض ع

KÖK HARFLER: ر ض ع

ANLAM: 

رَضِعَ : (Çocuk) annesinin memesini emmek. 

AÇIKLAMA:

“Çocuk ya da yavru annesinin memesini emdi” anlamında ikinci bâbdan رَضَعَ الْمَوْلُودُ-يَرْضِعُ şeklinde ve üçüncü bâbdan رَضَعَ-يَرْضَعُ şeklinde kullanılır. Bu fiilin mastarı رَضَاعٌ ve رَضَاعَةٌ şekillerinde gelir.

Buradan müsteâr olarak “alçaklıkta, soysuzlukta, rezillikte ya da adilikte artık son hadde ulaşmış kimse” için لَئِيمٌ رَاضِعٌ denmiştir. Bu tabir temelde “sütün, sağılırken çıkardığı ses duyulmasın diye davarının (koyunlarının veya keçilerinin) memesini emen kimseyle” ilgilidir. Bu hususdaki kullanımı yaygınlık kazanınca “Filan kişi alçak, soysuz, rezil, adiydi ya da o hale geldi” anlamında لَؤُمَ فُلاَنٌ anlamında رَضُعَ فُلاَنٌ denmiştir.

Çocuk memeden süt emerken kendilerinden yardım aldığı için “iki ön diş” رَاضِعَتَانِ olarak adlandırılmıştır. 

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلاَدَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ يُتِمَّ الرَّضَاعَةَ : Emzirme süresini tamamlamak isteyenler için analar bebeklerini tam iki yıl emzirmeli (2/233); فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ : Eğer sizin için çocuk emziriyorlarsa, ücretlerini verin (65/6)

“Filan kişi filan kişinin süt kardeşidir” anlamında فُلاَنٌ أَخُو فُلاَنٍ مِنَ الرَّضَاعَةِ denir.

Allah Rasulü (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: يَحْرُمُ مِنَ الرَّضَاعَ مَا يَحْرُمُ مِنَ النَّسَبِ “Nesepten ötürü haram olan şeyler süt emmeden dolayı da haram olur.”

Yüce Allah şöyle buyurmuştur: وَإِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُوا أَوْلاَدَكُمْ : Çocuklarınızı emzirtmek isterseniz (2/233). Yani “çocuklarınızı emzirme işini onlara (yani sütannelere, sütanalara) satışa sunar ve fiyat verirseniz…” (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLER:

رَضِعَ (geniş zaman يَرْضَعُ) ve رَضَعَ (geniş zaman يَرْضَعُ ve يَرْضِعُ mastar ismi رَضَعٌ ve رَضَاعٌ ve رِضَاعٌ ve رَضَاعَةٌ ve رِضَاعَةٌ):

رَضِعَ الْوَلَدُ اُمَّهُ : Çocuk annesinin memesini emdi.

رَضِعَ اللُّؤْمَ مِنْ ثَدْىِ اُمِّهِ : Annesinin memesinden cimrilik emdi, yani yokluk içinde doğdu.

هُوَ يَرْضَعُ النَّاسَ : İnsanlardan dilenir.

رَضَعَتْ اَلْبَانُهَا : Sütleri miktar olarak azaldı.

رَاضَعَهُ : Onunla emdi, onun süt erkek kardeşi (رَضِيعٌ) idi, oldu.

اَرْضَعَتْهُ اُمُّهُ : Annesi onu emzirdi.

اَرْضَعَ الْوَلَدَ : O çocuğu emzirdi.

لَئِيمٌ رَاضِعٌ : Kimse onu bilmesin ve ondan süt istemesin diye dişi devenin memelerinden süt emen cimri ve sütü bozuk bir kimse. Bir dilenci; hiç biri gitmesin diye dişleri arasında kalan yemek artıklarını yiyen kişi.

رَاضِعٌ : Cimri veya eli sıkı bir kimse.

اِسْتَرْضَعَ : Bir süt anne aradı veya tutu. 

اِسْتَرْضَعْتُ الْمَرْاَةَ وَلَدِى : Kadının çocuğumu emzirmesini istedim.

رَضِيعٌ : Süt erkek kardeş. Cimri, sütü bozuk.

هٰذَا رَفِيقِى veya هٰذَا اَخِى مِنَ الرَّضَاعَةِ : Bu benim süt erkek kardeşim.

رَضَاعَةٌ : Emzirme.

رَاضِعٌ : Annesinin memesini emme; bir emzirme; alçak ve adi bir kimse.

اَلرَّضَعُ : Cimrilik.

مُرْضِعَةٌ (ve مُرْضِعٌ): Emziren bir anne (veya başka bir kadın) veya emzirdiği bir çocuğu olan biri. مَرَاضِعُ ve مُرْضِعَاتٌ çoğul haldedir.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


Tür Adet Anlam Örnek Açıklama
أَرْضَعَ fiil-IV 6 Emzirdi. 22/2
اِسْتَرْضَعَ fiil-X 1 Süt anne tuttu. Fazla emzirmesini istedi. 2/233
رَضَاعَةٌ isim 2 Emme, emiş, süt emmek. 2/233
مُرْضِعَةٌ isim 2 Sütlü meme sahibi, süt anne, emzirmese bile memesinde sütü bulunan kadın, emzikçi. 22/2 Çoğul: مَرَاضِعُ

Toplam 11


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Rezâ’ (Redâ’) رَضَاع Süt emmek.
Rezâat (Redâat) رَضَاعَة Süt emmek.
Rezâî رَضَاعِى Süt emmeye ait.
Murâzaa مُرَاضَعَة Emzirme.
İrzâ’ إِرْضَاع Meme vermek, süt emzirmek.
Mürzı’ مُرْضِع Emziren, emzirici.
Murzıa مُرْضِعَة Çocuğa süt veren, süt emziren, sütnine, bebeğe süt vermek üzere para ile tutulmuş kadın.
İrtizâ اِرْتِضَاع Memeden süt emme.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

أَرْضَعَ : Fiil-IV.

2:233 وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ
Diyanet Meali: Anneler çocuklarını iki tam yıl emzirirler.
4:23 وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ
Diyanet Meali: Sizi emziren sütanneleriniz, süt kız kardeşleriniz..
22:2 يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ
Diyanet Meali: Onu göreceğiniz gün, her emzikli kadın emzirmekte olduğu çocuğundan geçer.
28:7 وَأَوْحَيْنَا إِلَىٰ أُمِّ مُوسَىٰ أَنْ أَرْضِعِيهِ
Diyanet Meali: Mûsâ’nın annesine, “Onu emzir..” diye ilham ettik.
65:6 فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ
Diyanet Meali: Sizin için (çocuğu) emzirirlerse (emzirme) ücretlerini de verin.
65:6 وَإِنْ تَعَاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرَىٰ
Diyanet Meali: Eğer anlaşamazsanız, çocuğu baba hesabına başka bir kadın emzirecektir.

اِسْتَرْضَعَ : Fiil-X.

2:233 وَإِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُوا أَوْلَادَكُمْ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ
Diyanet Meali: Eğer çocuklarınızı (bir süt anneye) emzirtmek isterseniz (örfe uygun olarak vereceğiniz ücreti güzelce ödediğiniz takdirde) size bir günah yoktur.

رَضَاعَةٌ : İsim.

2:233 وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ يُتِمَّ الرَّضَاعَةَ
Diyanet Meali: -Emzirmeyi tamamlamak isteyenler için- anneler çocuklarını iki tam yıl emzirirler. 
4:23 وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ
Diyanet Meali: Sizi emziren sütanneleriniz, süt kız kardeşleriniz..

مُرْضِعَةٌ : İsim. İsm-i Fâil. İf’âl Bâbı (IV. Bâb). Müennes. Çoğulu: مَرَاضِعُ

22:2 يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ
Diyanet Meali: Onu göreceğiniz gün, her emzikli kadın emzirmekte olduğu çocuğundan geçer.
28:12 وَحَرَّمْنَا عَلَيْهِ الْمَرَاضِعَ مِنْ قَبْلُ
Diyanet Meali: Biz, daha önce onun, sütanalarının sütünü emmemesini sağladık.