ث ق ب

KÖK HARFLER:  ث ق ب

ANLAM: 

ثَقَبَ : Delmek.

AÇIKLAMA:

Sâkıb kelimesi, aydınlığı ve ışığıyla üzerine düştüğü şeyi delen anlamındadır. (Müfredât)

DİĞER BAZI TÜREVLERİ:

ثَقَبَ (geniş zamanlı يَثْقُبُ mastar isim ثَقْبًا):

ثَقَبَ الشَّىْءَ: O şeyin içerisinde küçük bir delik açtı; ona kuvvet uyguladı veya onu deldi.

ثَقَبَ الْكَوْكَبُ : Yıldız, karanlığı delercesine ışıl ışıl parladı.

ثَقَبَتِ النَّارُ : Ateş parlayarak yandı.

ثَقَبَ رَاْيُهُ : Hükmü etkiliydi.

ثَاقِبٌ : Bir yıldız, lamba, ateş, karanlığı delip yok eden parlak alev, kayan yıldız veya ateş.

نَاقَةٌ ثَاقِبَةٌ : Çok süt veren dişi deve.

رَأْىٌ ثَاقِبٌ : Etkili bir hüküm.

حَسَبٌ ثَاقِبٌ : Âli veya şanlı soy.

نَحْنُ اَثْقَبُ النَّاسِ اَنْسَابًا : Soyumuza gelince bizler en şanlı ve de insanlar arasında en âli olanızdır.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


Tür Adet Anlam Örnek
ثَاقِبٌ isim 2 Delen 37/10

Toplam 2

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

  • ثَقَبَ
    • أَلْحَمَ > bak: ل ح م
    • ضَمَّ > bak: ض م م
    • أَلْصَقَ
    • أَلْزَقَ
  • ثَاقِبٌ
    • جَاهِلٌ > bak: ج ه ل
    • أَحْمَقُ
    • طَائِشٌ
    • أَرْعَنُ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Sakb (Sukb) ثَقْب Delinme, delme.
Sukûb ثُقُوب Delikler
Sukbe ثُقْبَة Delik.
Sâkıb ثَاقِب 1: Delen, delik açan. 2: çok parlak.
Matkap (Miskab) مِثْقَاب Maden, kemik veya tahta gibi şeyleri delmekte kullanılan alet.
Meskûb مَثْقُوب Delikli. Delinmiş.
Teskîb تَثْقِيب Delik açma, delme.
Müsakkib مُثَقِّب Delen, delici, teskib eden.
Musakkab مُثَقَّب Delinmiş, teskib olunmuş.
Tesakkub تَثَقُّب Delme, delinme.
Mütesakkıb مُتَثَقِّب Ortası delik olan. Delinen, delinmiş bulunan.
İnsikâb اِنْثِقَاب Delinme.

Matkap kelimesi, “delmek” anlamındaki bu kökten türetilmiş bir alet ismidir. “Se” harfi değişime uğrayarak “te” olmuştur.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

ثَاقِبٌ : İsim. İsm-i Fâil.

86:3 النَّجْمُ الثَّاقِبُ
Diyanet Meali: O, (ışığıyla karanlığı) delen yıldızdır. *
37:10 إِلَّا مَنْ خَطِفَ الْخَطْفَةَ فَأَتْبَعَهُ شِهَابٌ ثَاقِبٌ
Diyanet Meali: Ancak onlardan söz kapan olur. Onu da delip geçen bir alev izler (ve yok eder). *