ف ع ل

KÖK HARFLER: ف ع ل

ANLAM: 

فَعَلَ : Bir şey yapmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnekAçıklama
فَعَلَfiil-I88Yaptı105/1Meçhul: فُعِلَ Meçhul Muzari: يُفْعَلُ
فَاعِلٌisim9Yapan21/17
مَفْعُولٌisim7Yapılan73/18
فِعْلٌisim1Fiil, iş, yapma21/73
فَعْلَةٌisim1Yapma, iş26/19
فَعَّالٌisim2Faal, tam yapan, mükemmel yapıcı11/107

Toplam108


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

  • فَعَلَ
  • اِنْفَعَلَ
  • فَعَّالٌ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Fi’l (Fiil) فِعْل Fiil. Fi’len, Fiilî
Fâil فَاعِل İşi yapan. Fiili işleyen.
Mef’ûl مَفْعُول Yapılan iş. Failin eseri. 
Fa’âl (Faal) فَعَّال Çok çalışan, çalışkan, canlı, hareketli, aktif.
Faâliyyet فَعَالِيَّة Çalışma, hareket.
Ef’âl أَفْعَال Fiiller, işler, ameller.
Fiiliyyât فِعْلِيَّات Vücuda getirilen işler.
İnfiâl اِنْفِعَال Birine içerleme, gücenme, kızgınlık duyma.
Münfail مُنْفَعِل Gücenmiş, alınmış, kırgın.
İftiâl اِفْتِعَال Bir şeyi iş edinmek. Kendiliğinden yapmak.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

فَعَلَ : Fiil-I. Meçhul: فُعِلَ Meçhul Muzari: يُفْعَلُ

2:24فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا
Diyanet Meali:Eğer, yapamazsanız…
2:24وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ
Diyanet Meali:(Eğer, yapamazsanız) -ki hiçbir zaman yapamayacaksınız- o hâlde yakıtı insanlarla taşlar olan ateşten sakının.
2:68لَا فَارِضٌ وَلَا بِكْرٌ عَوَانٌ بَيْنَ ذَٰلِكَ فَافْعَلُوا مَا تُؤْمَرُونَ
Diyanet Meali:“O, ne yaşlı, ne körpe, ikisi arası bir sığırdır. Haydi, emrolunduğunuz işi yapın.”
2:71قَالُوا الْآنَ جِئْتَ بِالْحَقِّ فَذَبَحُوهَا وَمَا كَادُوا يَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Onlar, “İşte, şimdi tam doğrusunu bildirdin” dediler. Nihayet o sığırı kestiler. Neredeyse bunu yapmayacaklardı.
2:85فَمَا جَزَاءُ مَنْ يَفْعَلُ ذَٰلِكَ مِنْكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا
Diyanet Meali:Artık sizden bunu yapanın cezası, dünya hayatında rezil olmaktan başka bir şey değildir.
2:197وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَىٰ
Diyanet Meali:Siz ne hayır yaparsanız, Allah onu bilir. (Ahiret için) azık toplayın. Kuşkusuz, azığın en hayırlısı takva (Allah’a karşı gelmekten sakınma)dır.
2:215وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ
Diyanet Meali:“Hayır olarak ne yaparsanız, gerçekten Allah onu hakkıyla bilir.”
2:231وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ
Diyanet Meali:Bunu kim yaparsa kendine zulmetmiş olur.
2:234فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ
Diyanet Meali:(Sürelerini bitirince) artık kendileri için meşru olanı yapmalarında size bir günah yoktur.
2:240فَإِنْ خَرَجْنَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِي مَا فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَعْرُوفٍ
Diyanet Meali:Ama onlar (kendiliklerinden) çıkarlarsa, artık onların meşru biçimde kendileri ile ilgili olarak işlediklerinden dolayı size bir günah yoktur.
2:253وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا اقْتَتَلُوا وَلَٰكِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يُرِيدُ
Diyanet Meali:Yine Allah dileseydi, birbirlerini öldürmezlerdi. Lâkin Allah dilediğini yapar.
2:279فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ
Diyanet Meali:Eğer böyle yapmazsanız, Allah ve Resûlüyle savaşa girdiğinizi bilin.
2:282وَإِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَيُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ
Diyanet Meali:(Yazana da, şahide de bir zarar verilmesin). Eğer aksini yaparsanız, bu sizin için günahkârca bir davranış olur. Allah’a karşı gelmekten sakının. Allah, size öğretiyor.
3:28وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللَّهِ فِي شَيْءٍ
Diyanet Meali:(Mü’minler, mü’minleri bırakıp inkârcıları dost edinmesin). Kim böyle yaparsa Allah ile bir ilişiği kalmaz.
3:40قَالَ كَذَٰلِكَ اللَّهُ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ
Diyanet Meali:Allah, “Öyledir, ama Allah dilediğini yapar” dedi.
3:115وَمَا يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُكْفَرُوهُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ
Diyanet Meali:Onlar ne hayır işlerlerse karşılıksız bırakılmayacaklardır. Allah, kendisine karşı gelmekten sakınanları bilir. *
3:135وَالَّذِينَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ
Diyanet Meali:Yine onlar, çirkin bir iş yaptıkları, yahut nefislerine zulmettikleri zaman Allah’ı hatırlayanlar..
3:135وَلَمْ يُصِرُّوا عَلَىٰ مَا فَعَلُوا وَهُمْ يَعْلَمُونَ
Diyanet Meali:Ve bile bile işledikleri (günah) üzerinde ısrar etmeyenlerdir.
3:188وَيُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ
Diyanet Meali:Ve yapmadıkları şeylerle övülmeyi seven kimselerin, sakın azaptan kurtulacaklarını sanma.
4:30وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَارًا
Diyanet Meali:Kim haddi aşarak ve zulmederek bunu yaparsa, onu cehennem ateşine atacağız.
4:66وَلَوْ أَنَّا كَتَبْنَا عَلَيْهِمْ أَنِ اقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ أَوِ اخْرُجُوا مِنْ دِيَارِكُمْ مَا فَعَلُوهُ إِلَّا قَلِيلٌ مِنْهُمْ
Diyanet Meali:Eğer biz onlara, “Hayatlarınızı feda edin veya yurtlarınızdan çıkın” diye yazmış olsaydık, içlerinden pek azı hariç, bunu yapmazlardı.
4:66وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا مَا يُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ
Diyanet Meali:Eğer kendilerine verilen öğütleri tutsalardı, elbette haklarında hem daha hayırlı olurdu.
4:114وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا
Diyanet Meali:Kim bunları sırf Allah’ın rızasını kazanmak için yaparsa, biz ona büyük bir mükâfat vereceğiz.
4:127وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِهِ عَلِيمًا
Diyanet Meali:Ne hayır yaparsanız, şüphesiz Allah onu bilir.
4:147مَا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِنْ شَكَرْتُمْ وَآمَنْتُمْ وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا
Diyanet Meali:Eğer şükreder ve iman ederseniz, Allah size niye azab etsin ki? Allah, şükrün karşılığını verendir, hakkıyla bilendir. *
5:67وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ
Diyanet Meali:Eğer bunu yapmazsan, O’nun verdiği peygamberlik görevini yerine getirmemiş olursun.
5:79كَانُوا لَا يَتَنَاهَوْنَ عَنْ مُنْكَرٍ فَعَلُوهُ
Diyanet Meali:İşledikleri herhangi bir kötülükten birbirlerini vazgeçirmeye çalışmazlardı.
5:79كَانُوا لَا يَتَنَاهَوْنَ عَنْ مُنْكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:İşledikleri herhangi bir kötülükten birbirlerini vazgeçirmeye çalışmazlardı. Yapmakta oldukları ne kötüydü! *
6:112وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ
Diyanet Meali:Rabbin dileseydi, bunu yapamazlardı. O hâlde, onları iftiralarıyla baş başa bırak.
6:137وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ
Diyanet Meali:Eğer Allah dileseydi, bunu yapamazlardı. Artık sen onları uydurdukları ile baş başa bırak.
6:159إِنَّمَا أَمْرُهُمْ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوا يَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Onların işi ancak Allah’a kalmıştır. Sonra (O), yapmakta olduklarını kendilerine haber verecektir.
7:28وَإِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً قَالُوا وَجَدْنَا عَلَيْهَا آبَاءَنَا وَاللَّهُ أَمَرَنَا بِهَا
Diyanet Meali:Çirkin bir iş işledikleri vakit, “Biz atalarımızı bunun üzerinde bulduk, Allah da bize bunu emretti” derler.
7:155أَتُهْلِكُنَا بِمَا فَعَلَ السُّفَهَاءُ مِنَّا
Diyanet Meali:“Şimdi içimizden birtakım beyinsizlerin işledikleri günah sebebiyle bizi helâk mı edeceksin?”
7:173أَفَتُهْلِكُنَا بِمَا فَعَلَ الْمُبْطِلُونَ
Diyanet Meali:“Şimdi batılcıların işlediği yüzünden bizi helâk mı edeceksin?”
8:73إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَفَسَادٌ كَبِيرٌ
Diyanet Meali:Eğer siz bunların gereğini yapmazsanız, yeryüzünde bir karışıklık ve büyük bir bozulma olur.
10:36إِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Oysa zan, hak namına hiçbir şeyin yerini tutmaz. Şüphesiz Allah, onların yapmakta olduklarını hakkıyla bilendir.
10:46فَإِلَيْنَا مَرْجِعُهُمْ ثُمَّ اللَّهُ شَهِيدٌ عَلَىٰ مَا يَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Sonunda onların dönüşü bizedir. Sonra, Allah onların yapmakta olduklarına da şahittir.
10:106فَإِنْ فَعَلْتَ فَإِنَّكَ إِذًا مِنَ الظَّالِمِينَ
Diyanet Meali:“Eğer böyle yaparsan, şüphesiz ki sen zâlimlerden olursun.”
11:36فَلَا تَبْتَئِسْ بِمَا كَانُوا يَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:“O hâlde, onların yapmakta oldukları şeylerden dolayı üzülme.”
11:87أَصَلَاتُكَ تَأْمُرُكَ أَنْ نَتْرُكَ مَا يَعْبُدُ آبَاؤُنَا أَوْ أَنْ نَفْعَلَ فِي أَمْوَالِنَا مَا نَشَاءُ
Diyanet Meali:“Babalarımızın taptığını, yahut mallarımız hakkında dilediğimizi yapmayı terk etmemizi sana namazın mı emrediyor.”
12:32وَلَئِنْ لَمْ يَفْعَلْ مَا آمُرُهُ لَيُسْجَنَنَّ وَلَيَكُونًا مِنَ الصَّاغِرِينَ
Diyanet Meali:“Andolsun, eğer emrettiğimi yapmazsa, mutlaka zindana atılacak ve zillete uğrayanlardan olacak.”
12:89قَالَ هَلْ عَلِمْتُمْ مَا فَعَلْتُمْ بِيُوسُفَ وَأَخِيهِ إِذْ أَنْتُمْ جَاهِلُونَ
Diyanet Meali:Yûsuf dedi ki: “Siz (henüz) cahil kimseler iken Yûsuf ve kardeşine neler yaptığınızı biliyor musunuz?” *
14:27وَيُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ وَيَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ
Diyanet Meali:Allah, zalimleri saptırır. Ve Allah dilediğini yapar.
14:45وَتَبَيَّنَ لَكُمْ كَيْفَ فَعَلْنَا بِهِمْ وَضَرَبْنَا لَكُمُ الْأَمْثَالَ
Diyanet Meali:“Onlara ne yaptığımız ise size belli olmuştu. Size misaller de vermiştik.”
16:33كَذَٰلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ
Diyanet Meali:Onlardan öncekiler de böyle yapmıştı. Allah onlara zulmetmedi, (fakat onlar kendilerine zulmediyorlardı).
16:35كَذَٰلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ
Diyanet Meali:Kendilerinden öncekiler de böyle yapmıştı. Peygamberlere düşen sadece apaçık bir tebliğdir.
16:50يَخَافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ
Diyanet Meali:Üzerlerinde hâkim ve üstün olan Rablerinden korkarlar ve emrolundukları şeyleri yaparlar. *
16:91وَقَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Allah’ı kendinize kefil kılarak (pekiştirdikten sonra yeminlerinizi bozmayın). Şüphesiz Allah, yaptıklarınızı bilir.
18:82وَمَا فَعَلْتُهُ عَنْ أَمْرِي ذَٰلِكَ تَأْوِيلُ مَا لَمْ تَسْطِعْ عَلَيْهِ صَبْرًا
Diyanet Meali:“Bunları ben kendi görüşüme göre yapmadım. İşte senin, sabredemediğin şeylerin içyüzü budur.”
21:23لَا يُسْأَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَهُمْ يُسْأَلُونَ
Diyanet Meali:O, yaptığından dolayı sorgulanamaz fakat onlar sorgulanırlar. *
21:59قَالُوا مَنْ فَعَلَ هَٰذَا بِآلِهَتِنَا إِنَّهُ لَمِنَ الظَّالِمِينَ
Diyanet Meali:Onlar, “Kim yaptı bunu tanrılarımıza! Muhakkak o zalimlerden biridir” dediler. *
21:62قَالُوا أَأَنْتَ فَعَلْتَ هَٰذَا بِآلِهَتِنَا يَا إِبْرَاهِيمُ
Diyanet Meali:(İbrahim gelince) “Sen mi yaptın bunu ilâhlarımıza ey İbrahim” dediler. *
21:63قَالَ بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هَٰذَا فَاسْأَلُوهُمْ إِنْ كَانُوا يَنْطِقُونَ
Diyanet Meali:Dedi ki: “Hayır! Bunu şu büyükleri yapmıştır. Konuşabiliyorlarsa, onlara sorun bakalım!” *
22:14إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يُرِيدُ
Diyanet Meali:Şüphesiz Allah, dilediğini yapar.
22:18وَمَنْ يُهِنِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُكْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ
Diyanet Meali:Allah, kimi alçaltırsa ona saygınlık kazandıracak hiçbir kimse yoktur. Şüphesiz Allah, dilediğini yapar.
22:77ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
Diyanet Meali:(Ey iman edenler), rükû edin, secde edin, Rabbinize kulluk edin ve hayır işleyin ki kurtuluşa eresiniz.
24:41كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَتَسْبِيحَهُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Her biri duasını ve tesbihini kesin olarak bilmektedir. Allah, onların yapmakta olduğu şeyleri hakkıyla bilendir.
25:68وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ يَلْقَ أَثَامًا
Diyanet Meali:Kim bunları yaparsa ağır azaba uğrar.
26:19وَفَعَلْتَ فَعْلَتَكَ
Diyanet Meali:“(Böyle iken) sen o (yaptığın) işi yaptın (adam öldürdün).”
26:19الَّتِي فَعَلْتَ وَأَنْتَ مِنَ الْكَافِرِينَ
Diyanet Meali:“(Böyle iken) sen o yaptığın (işi yaptın, adam öldürdün). Sen nankörlerdensin.”
26:20قَالَ فَعَلْتُهَا إِذًا وَأَنَا مِنَ الضَّالِّينَ
Diyanet Meali:Mûsâ, şöyle dedi: “Ben onu, o vakit kendimi kaybetmiş bir hâlde iken (istemeyerek) yaptım.” *
26:74قَالُوا بَلْ وَجَدْنَا آبَاءَنَا كَذَٰلِكَ يَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:“Hayır, ama biz babalarımızı böyle yaparken bulduk” dediler. *
26:226وَأَنَّهُمْ يَقُولُونَ مَا لَا يَفْعَلُون
Diyanet Meali:Ve yapmadıkları şeyleri söylerler. *
27:34وَجَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِهَا أَذِلَّةً وَكَذَٰلِكَ يَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:“Ve halkının ileri gelenlerini zelil hâle getirirler. İşte onlar böyle yaparlar.”
27:88صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Bunu, her şeyi sağlam ve yerli yerince yapan Allah yapmıştır. Şüphesiz O, yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır.
30:40هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يَفْعَلُ مِنْ ذَٰلِكُمْ مِنْ شَيْءٍ
Diyanet Meali:Allah’a koştuğunuz ortaklardan, bunlardan herhangi bir şeyi yapabilen var mı?
33:6إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَىٰ أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا
Diyanet Meali:Ancak dostlarınıza bir iyilik yapmanız başka.
34:54وَحِيلَ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ مَا يَشْتَهُونَ كَمَا فُعِلَ بِأَشْيَاعِهِمْ مِنْ قَبْلُ
Diyanet Meali:Tıpkı daha önce benzerlerine yapıldığı gibi, kendileriyle arzuladıkları arasına bir engel konmuştur.
37:34إِنَّا كَذَٰلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:İşte biz suçlulara böyle yaparız. *
37:102قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ
Diyanet Meali:O da, “Babacığım, emrolunduğun şeyi yap. İnşaallah beni sabredenlerden bulacaksın” dedi.
39:70وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَا يَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Herkese yaptığının karşılığı tam olarak verilir. Allah, onların yaptıklarını en iyi bilendir. *
42:25وَيَعْفُو عَنِ السَّيِّئَاتِ وَيَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:(O, kullarından tövbeyi kabul eden), kötülükleri bağışlayan ve yaptıklarınızı bilendir.
46:9قُلْ مَا كُنْتُ بِدْعًا مِنَ الرُّسُلِ وَمَا أَدْرِي مَا يُفْعَلُ بِي وَلَا بِكُمْ
Diyanet Meali:De ki: “Ben türedi bir peygamber değilim.  Bana ve size ne yapılacağını da bilmem.”
49:6فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَىٰ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ
Diyanet Meali:(Ey iman edenler! Size bir fasık bir haber getirirse), bilmeyerek bir topluluğa zarar verip yaptığınıza pişman olmamak için o haberin doğruluğunu araştırın.
54:52وَكُلُّ شَيْءٍ فَعَلُوهُ فِي الزُّبُرِ
Diyanet Meali:İşledikleri her şey ise kitaplarda kayıtlıdır. *
58:13فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُوا وَتَابَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ
Diyanet Meali:Bunu yapmadığınıza ve Allah da, sizi affettiğine göre artık namazı kılın…
60:1وَمَنْ يَفْعَلْهُ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِيلِ
Diyanet Meali:Sizden kim bunu yaparsa, mutlaka doğru yoldan sapmıştır.
61:2يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyleri niçin söylüyorsunuz? *
61:3كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Yapmayacağınız şeyleri söylemeniz, Allah katında büyük gazap gerektiren bir iştir. *
63:9وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ
Diyanet Meali:Her kim bunu yaparsa, işte onlar ziyana uğrayanların ta kendileridir.
66:6لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُون
Diyanet Meali:(O ateşin başında gayet katı, çetin), Allah’ın kendilerine verdiği emirlere karşı gelmeyen ve kendilerine emredilen şeyi yapan (melekler vardır).
75:25تَظُنُّ أَنْ يُفْعَلَ بِهَا فَاقِرَةٌ
Diyanet Meali:Bel kemiklerini kıran bir felakete uğratılacaklarını anlarlar. *
77:18كَذَٰلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Biz suçlulara işte böyle yaparız. *
82:12يَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Onlar yapmakta olduklarınızı bilirler. *
83:36هَلْ ثُوِّبَ الْكُفَّارُ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ
Diyanet Meali:Nasıl, kâfirler yapmakta olduklarının karşılığını buldular mı? *
85:7وَهُمْ عَلَىٰ مَا يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ
Diyanet Meali:Mü’minlere yaptıklarını seyrediyorlardı. *
89:6أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعَادٍ
Diyanet Meali:(Ey Muhammed!) Rabbinin, (Hûd’un kavmi) Âd’e … ne yaptığını görmedin mi?*
105:1أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ
Diyanet Meali:Rabbinin, fil sahiplerine ne yaptığını görmedin mi? *

فَاعِلٌ :  İsim. İsm-i Fâil. 

12:10وَأَلْقُوهُ فِي غَيَابَتِ الْجُبِّ يَلْتَقِطْهُ بَعْضُ السَّيَّارَةِ إِنْ كُنْتُمْ فَاعِلِينَ
Diyanet Meali:“(Yûsuf’u öldürmeyin), onu bir kuyunun dibine bırakın ki geçen kervanlardan biri onu bulup alsın. Eğer yapacaksanız böyle yapın.”
12:61قَالُوا سَنُرَاوِدُ عَنْهُ أَبَاهُ وَإِنَّا لَفَاعِلُونَ
Diyanet Meali:Dediler ki: “Onu babasından isteyeceğiz ve muhakkak bunu yaparız.” *
15:71قَالَ هَٰؤُلَاءِ بَنَاتِي إِنْ كُنْتُمْ فَاعِلِينَ
Diyanet Meali:Lût: “İşte kızlarım. Eğer yapacaksanız (onlarla evlenebilirsiniz)” dedi. *
18:23وَلَا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فَاعِلٌ ذَٰلِكَ غَدًا
Diyanet Meali:Hiçbir şey hakkında sakın “yarın şunu yapacağım” deme! *
21:17لَوْ أَرَدْنَا أَنْ نَتَّخِذَ لَهْوًا لَاتَّخَذْنَاهُ مِنْ لَدُنَّا إِنْ كُنَّا فَاعِلِينَ
Diyanet Meali:Eğer bir eğlence edinmek isteseydik, onu kendi katımızdan edinirdik. Yapacak olsaydık böyle yapardık. *
21:68قَالُوا حَرِّقُوهُ وَانْصُرُوا آلِهَتَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ فَاعِلِينَ
Diyanet Meali:(İçlerinden bazıları), “Eğer (bir şey) yapacaksanız, onu yakın da ilâhlarınıza yardım edin” dediler. *
21:79وَسَخَّرْنَا مَعَ دَاوُودَ الْجِبَالَ يُسَبِّحْنَ وَالطَّيْرَ وَكُنَّا فَاعِلِينَ
Diyanet Meali:Dâvûd  ile birlikte, Allah’ı tespih etmeleri için dağları ve kuşları onun emrine verdik. Bunları yapan biz idik.
21:104كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ وَعْدًا عَلَيْنَا إِنَّا كُنَّا فَاعِلِينَ
Diyanet Meali:Başlangıçta ilk yaratmayı nasıl yaptıysak, -üzerimize aldığımız bir vaad olarak- onu yine yapacağız. Biz bunu muhakkak yapacağız.
23:4وَالَّذِينَ هُمْ لِلزَّكَاةِ فَاعِلُونَ
Diyanet Meali:Onlar ki, zekâtı  öderler. *

مَفْعُولٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. 

4:47أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا
Diyanet Meali:Yahut cumartesi halkını  lânetlediğimiz gibi onları lânetlemeden, (yanınızda bulunanı, Tevrat’ı doğrulayıcı olarak indirdiğimiz bu kitaba, Kur’an’a iman edin). Allah’ın emri mutlaka yerine gelecektir.
8:42وَلَٰكِنْ لِيَقْضِيَ اللَّهُ أَمْرًا كَانَ مَفْعُولًا
Diyanet Meali:Fakat Allah, olacak bir işi (mü’minlerin zaferini) gerçekleştirmek için böyle yaptı.
8:44وَيُقَلِّلُكُمْ فِي أَعْيُنِهِمْ لِيَقْضِيَ اللَّهُ أَمْرًا كَانَ مَفْعُولًا
Diyanet Meali:Sizi de onların gözlerinde azaltıyordu ki Allah, olacak bir işi gerçekleştirsin.
17:5فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا
Diyanet Meali:Onlar evlerinizin arasına kadar sokuldular. Bu, herhâlde yerine gelmesi gereken bir va’d idi.
17:108وَيَقُولُونَ سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنْ كَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولًا
Diyanet Meali:“Rabbimizin şanı yücedir. Rabbimizin va’di mutlaka gerçekleşecektir” derler. *
33:37وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا
Diyanet Meali:Allah’ın emri mutlaka yerine getirilmiştir.
73:18السَّمَاءُ مُنْفَطِرٌ بِهِ كَانَ وَعْدُهُ مَفْعُولًا
Diyanet Meali:O günle gök (bile) yarılır, Allah’ın va’di gerçekleşir. *

فِعْلٌ : İsim. Mastar.

21:73وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ
Diyanet Meali:Onları bizim emrimizle doğru yolu gösteren önderler yaptık ve kendilerine hayırlar işlemeyi … vahyettik.

فَعْلَةٌ : İsim. Mastar.

26:19وَفَعَلْتَ فَعْلَتَكَ الَّتِي فَعَلْتَ وَأَنْتَ مِنَ الْكَافِرِينَ
Diyanet Meali:“(Böyle iken) sen o yaptığın işi yaptın (adam öldürdün). Sen nankörlerdensin.” *

فَعَّالٌ : İsim. Mübalağalı İsm-i Fâil. 

11:107إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ
Diyanet Meali:Şüphesiz Rabbin istediğini yapandır.
85:16فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ
Diyanet Meali:Dilediğini mutlaka yapandır. *