ع د د

KÖK HARFLER: ع د د

ANLAM: 

عَدَّ : Bir şeyi saymak, hesap etmek, hesaba katmak ya da hesaplamak. 

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnekAçıklama
عَدَّfiil-I7Saydı, hesapladı32/5
عَدَّدَfiil-II1Saydı, hesap etti104/2
أَعَدَّfiil-IV20Hazırladı76/31Meçhulü: أُعِدَّ
اِعْتَدَّfiil-VIII1Saydı, hesapladı33/49
عَدٌّisim2Saymak, hesaplamak19/94
عَادٌّisim1Sayan, hesaplayan23/113
مَعْدُودٌisim7Sayılan, hesaplanan2/203Müennes: مَعْدُودَةٌ
عَدَدٌisim6Adet, miktar, sayı10/5
عِدَّةٌisim11Adet, sayı, kadının iddeti65/1
عُدَّةٌisim1Hazırlık9/46

Toplam57


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

  • عَدَّ
  • أَعَدَّ
  • اِسْتَعَدَّ
    • تَجَهَّزَ > bak: ج ه ز
    • تَهَيَّأَ > bak: ه ي أ
    • تَأَهَّبَ
  • عَدٌّ
  • عُدَّةٌ
    • تَجَهُّزٌ > bak: ج ه ز
    • تَهَيُّؤٌ > bak: ه ي أ
    • اِسْتِعْدَادٌ > bu kök
    • أُهْبَةٌ
    • تَأَهُّبٌ

Zıt Manada Kelimeler

  • عَدَّ
    • تَأَكَّدَ
  • أَعَدَّ
  • اِسْتَعَدَّ
    • تَرَاخَى > bak: ر خ و
    • تَقَاعَسَ
  • عَدٌّ
    • تَصْدِيقٌ > bak: ص د ق
    • تَحْقِيقٌ > bak: ح ق ق
    • تَيَقُّنٌ > bak: ي ق ن
    • تَأْكِيدٌ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Add عَدّ Hesablamak. Saymak. Sayılmak. Addetmek
Aded عَدَد Sayı. Tane. Rakam. Miktar.
Ma’dûd مَعْدُود Sayılı.
Ma’dûdât مَعْدُودَات Sayısız.
İddet عِدَّة Bekleme müddeti. Sayılmış.
İdadî إِعْدَادِي Lise derecesindeki okul.
Tâdât تَعْدَاد Sayma.
Taaddüd تَعَدُّد Çoğalma. Birden fazla olma. 
Müteaddid مُتَعَدِّد Türlü türlü, çeşitli. Bir çok. Birden fazla.
İsti’dâd اِسْتِعْدَاد Bir şeyin kabulüne ve kazanılmasına olan fıtri meyil.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

عَدَّ : Fiil-I.

14:34وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ الْإِنْسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ
Diyanet Meali:Eğer Allah’ın nimetlerini saymaya kalkışsanız sayamazsınız. Şüphesiz insan çok zalimdir, çok nankördür.
16:18وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ
Diyanet Meali:Hâlbuki Allah’ın nimetini saymaya kalksanız onu sayamazsınız. Şüphesiz Allah, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir. *
19:84فَلَا تَعْجَلْ عَلَيْهِمْ إِنَّمَا نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّا
Diyanet Meali:Ey Muhammed! Şu hâlde, onların azaba uğramalarını istemekte acele etme. Biz onlar için ancak (takdir ettiğimiz günleri) sayıp durmaktayız. *
19:94لَقَدْ أَحْصَاهُمْ وَعَدَّهُمْ عَدًّا
Diyanet Meali:Andolsun, Allah onları ilmiyle kuşatmış ve tek tek saymıştır. *
22:47وَإِنَّ يَوْمًا عِنْدَ رَبِّكَ كَأَلْفِ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ
Diyanet Meali:Şüphesiz Rabbinin nezdinde bir gün, sizin saydığınız bin yıl gibidir.
32:5ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ
Diyanet Meali:(Gökten yere kadar bütün işleri Allah yürütür). Sonra bu işler, süresi sizin hesabınızla bin yıl olan bir günde O’na yükselir.
38:62وَقَالُوا مَا لَنَا لَا نَرَىٰ رِجَالًا كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرَارِ
Diyanet Meali:Yine şöyle derler: “Dünyada kendilerini kötü saydığımız adamları acaba neden göremiyoruz?” *

عَدَّدَ : Fiil-II.

104:2الَّذِي جَمَعَ مَالًا وَعَدَّدَهُ
Diyanet Meali:Mal toplayan ve onu durmadan sayan…*

أَعَدَّ : Fiil-IV. Meçhulü: أُعِدَّ

2:24فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ
Diyanet Meali:O hâlde yakıtı insanlarla taşlar olan ateşten sakının. O ateş kâfirler için hazırlanmıştır.
3:131وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ
Diyanet Meali:Kâfirler için hazırlanmış ateşten sakının. *
3:133وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ
Diyanet Meali:(Rabbinizin bağışına), genişliği göklerle yer arası kadar olan ve Allah’a karşı gelmekten sakınanlar için hazırlanmış bulunan cennete (koşun).
4:93وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا
Diyanet Meali:Allah, ona gazap etmiş, lânet etmiş ve onun için büyük bir azap hazırlamıştır.
4:102وَخُذُوا حِذْرَكُمْ إِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا
Diyanet Meali:Bununla birlikte ihtiyatlı olun (tedbirinizi alın). Şüphesiz Allah, inkârcılara alçaltıcı bir azap hazırlamıştır.
8:60وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ
Diyanet Meali:Onlara karşı gücünüz yettiği kadar kuvvet ve savaş atları hazırlayın.
9:46وَلَوْ أَرَادُوا الْخُرُوجَ لَأَعَدُّوا لَهُ عُدَّةً
Diyanet Meali:Onlar eğer savaşa çıkmak isteselerdi, elbette bunun için bir hazırlık yaparlardı.
9:89أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا
Diyanet Meali:Allah onlara, içinde ebedî kalacakları, içinden ırmaklar akan cennetler hazırlamıştır.
9:100وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ
Diyanet Meali:Allah, onlara içinden ırmaklar akan cennetler hazırlamıştır.
33:8لِيَسْأَلَ الصَّادِقِينَ عَنْ صِدْقِهِمْ وَأَعَدَّ لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا أَلِيمًا
Diyanet Meali:(Allah, bunu) doğru kimseleri doğruluklarından hesaba çekmek için (yapmıştır.) Kâfirlere de elem dolu bir azap hazırlamıştır. *
33:29فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِنَاتِ مِنْكُنَّ أَجْرًا عَظِيمًا
Diyanet Meali:“(Eğer Allah’ı, Resûlünü ve ahiret yurdunu istiyorsanız), bilin ki Allah içinizden iyilik yapanlara büyük bir mükâfat hazırlamıştır.”
33:35أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا
Diyanet Meali:İşte onlar için Allah bağışlanma ve büyük bir mükâfat hazırlamıştır.
33:44تَحِيَّتُهُمْ يَوْمَ يَلْقَوْنَهُ سَلَامٌ وَأَعَدَّ لَهُمْ أَجْرًا كَرِيمًا
Diyanet Meali:Allah’a kavuşacakları gün mü’minlere yönelik esenlik dileği “Selâm”dır. Allah, onlara bol bir mükâfat hazırlamıştır. *
33:57لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِينًا
Diyanet Meali:(Şüphesiz Allah ve Resûlünü incitenlere), Allah dünya ve ahirette lânet etmiş ve onlara aşağılayıcı bir azap hazırlamıştır.
33:64إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْكَافِرِينَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِيرًا
Diyanet Meali:Şüphesiz Allah, kâfirlere lânet etmiş ve onlara alevli bir ateş hazırlamıştır. *
48:6وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَلَعَنَهُمْ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا
Diyanet Meali:Allah onlara gazap etmiş, onları lânetlemiş ve kendilerine cehennemi hazırlamıştır. Orası ne kötü bir varış yeridir!
57:21أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ
Diyanet Meali:Allah’a ve Resûlüne inananlar için hazırlanan (cennete yarışırcasına koşun).
58:15أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا إِنَّهُمْ سَاءَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ
Diyanet Meali:Allah, onlara çetin bir azap hazırlamıştır. Gerçekten onların yaptıkları şey ne kötüdür! *
65:10أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا فَاتَّقُوا اللَّهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ
Diyanet Meali:Allah, onlara şiddetli bir azap hazırlamıştır. O hâlde, ey iman etmiş olan akıl sahipleri, Allah’a karşı gelmekten sakının!
76:31يُدْخِلُ مَنْ يَشَاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَالظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا
Diyanet Meali:O, dilediği kimseyi rahmetine sokar. Zalimlere ise elem dolu bir azap hazırlamıştır. *

اِعْتَدَّ : Fiil-VIII.

33:49فَمَا لَكُمْ عَلَيْهِنَّ مِنْ عِدَّةٍ تَعْتَدُّونَهَا
Diyanet Meali:(Mü’min kadınları nikâhlayıp, sonra onlara dokunmadan kendilerini boşadığınızda), onlar üzerinde sizin sayacağınız bir iddet hakkınız yoktur.

عَدٌّ : İsim. 

19:84فَلَا تَعْجَلْ عَلَيْهِمْ إِنَّمَا نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّا
Diyanet Meali:Ey Muhammed! Şu hâlde, onların azaba uğramalarını istemekte acele etme. Biz onlar için ancak (takdir ettiğimiz günleri) sayıp durmaktayız. *
19:94لَقَدْ أَحْصَاهُمْ وَعَدَّهُمْ عَدًّا
Diyanet Meali:Andolsun, Allah onları ilmiyle kuşatmış ve tek tek saymıştır. *

عَادِّينَ : İsim. İsm-i Fâil. Kurallı Erkek Çoğul. Nasb / Cerr Hali. Tekili: عَادٌّ

23:113قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ فَاسْأَلِ الْعَادِّينَ
Diyanet Meali:Onlar, “Bir gün, ya da bir günden daha az bir süre kaldık. Hesap tutanlara sor” derler. *

مَعْدُودٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. Müennesi: مَعْدُودَةٌ

11:104وَمَا نُؤَخِّرُهُ إِلَّا لِأَجَلٍ مَعْدُودٍ
Diyanet Meali:Biz onu ancak belirli bir zamana kadar erteliyoruz. *

مَعْدُودَةٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. Müennes. Müzekkeri: مَعْدُودٌ

2:80وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَةً
Diyanet Meali:Bir de dediler ki: “Bize ateş, sayılı birkaç günden başka asla dokunmayacaktır.”
2:184أَيَّامًا مَعْدُودَاتٍ
Diyanet Meali:Oruç, sayılı günlerdedir.
2:203وَاذْكُرُوا اللَّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ
Diyanet Meali:Sayılı günlerde  Allah’ı anın (telbiye ve tekbir getirin).
3:24ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَاتٍ
Diyanet Meali:Bunun sebebi, onların, “Bize, ateş sadece sayılı günlerde dokunacaktır.” demeleridir.
12:20وَشَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَرَاهِمَ مَعْدُودَةٍ
Diyanet Meali:Onu ucuz bir fiyata, birkaç dirheme sattılar.
11:8وَلَئِنْ أَخَّرْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ إِلَىٰ أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ لَيَقُولُنَّ مَا يَحْبِسُهُ
Diyanet Meali:Andolsun, biz onlardan azabı belirli bir süreye kadar geciktirsek, o zaman da mutlaka “Onu ne alıkoyuyor?” derler.

عَدَدٌ : İsim.

10:5وَقَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ
Diyanet Meali:(O, güneşi bir ışık kaynağı, ayı da geceleyin bir aydınlık kaynağı kılan), yılların sayısını ve hesabı bilmeniz için ona menziller takdir edendir.
17:12لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ وَلِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ
Diyanet Meali:Rabbinizden lütuf isteyesiniz, yılların sayısını ve hesabını bilesiniz diye (gece alametini giderip gündüz alametini aydınlatıcı kıldık).
23:112قَالَ كَمْ لَبِثْتُمْ فِي الْأَرْضِ عَدَدَ سِنِينَ
Diyanet Meali:Allah, (inkârcılara) “Yeryüzünde kaç sene kaldınız?” diye sorar. *
72:24فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ نَاصِرًا وَأَقَلُّ عَدَدًا
Diyanet Meali:(Nihayet uyarıldıkları şeyi gördüklerinde) kimin yardımcısı daha zayıf, kimin sayısı daha azmış, bilecekler.
72:28وَأَحَاطَ بِمَا لَدَيْهِمْ وَأَحْصَىٰ كُلَّ شَيْءٍ عَدَدًا
Diyanet Meali:Allah, onların her hâlini kuşatmış ve her şeyi inceden inceye sayıp dökmüştür.
18:11فَضَرَبْنَا عَلَىٰ آذَانِهِمْ فِي الْكَهْفِ سِنِينَ عَدَدًا
Diyanet Meali:Bunun üzerine biz de nice yıllar onların kulaklarını (dış dünyaya) kapattık (Onları uyuttuk). *

عِدَّةٌ : İsim. 

2:184فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ
Diyanet Meali:Sizden kim hasta, ya da yolculukta olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutar.
2:185وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ
Diyanet Meali:Kim de hasta veya yolcu olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutsun.
2:185يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ
Diyanet Meali:Allah, size kolaylık diler, zorluk dilemez. Bu da sayıyı tamamlamanız … içindir.
9:36إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللَّهِ
Diyanet Meali:Şüphesiz Allah’ın gökleri ve yeri yarattığı günkü yazısında, Allah katında ayların sayısı on ikidir.
9:37يُحِلُّونَهُ عَامًا وَيُحَرِّمُونَهُ عَامًا لِيُوَاطِئُوا عِدَّةَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ
Diyanet Meali:(Allah’ın haram kıldığı ayların sayısına uygun getirip (böylece Allah’ın haram kıldığını helâl kılmak için) haram ayı bir yıl helâl, bir yıl haram sayıyorlar.
18:22قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِمْ مَا يَعْلَمُهُمْ إِلَّا قَلِيلٌ
Diyanet Meali:De ki: “Onların sayısını Rabbim daha iyi bilir. Zaten onları pek az kimse bilir.”
33:49فَمَا لَكُمْ عَلَيْهِنَّ مِنْ عِدَّةٍ تَعْتَدُّونَهَا
Diyanet Meali:(Mü’min kadınları nikâhlayıp, sonra onlara dokunmadan kendilerini boşadığınızda), onlar üzerinde sizin sayacağınız bir iddet hakkınız yoktur.
65:1إِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَأَحْصُوا الْعِدَّةَ
Diyanet Meali:Kadınları boşamak istediğinizde, onları iddetlerini dikkate alarak (temizlik hâlinde) boşayın ve iddeti sayın.
65:1إِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَأَحْصُوا الْعِدَّةَ
Diyanet Meali:Kadınları boşamak istediğinizde, onları iddetlerini dikkate alarak (temizlik hâlinde) boşayın ve iddeti sayın.
65:4إِنِ ارْتَبْتُمْ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ
Diyanet Meali:(Kadınlarınızdan âdetten kesilmiş olanlarla, henüz âdet görmeyenler hususunda) tereddüt ederseniz, onların bekleme süresi üç aydır.
74:31وَمَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ إِلَّا فِتْنَةً لِلَّذِينَ كَفَرُوا
Diyanet Meali:Onların sayısını inkâr edenler için bir imtihan vesilesi yaptık.

عُدَّةٌ : İsim.

9:46وَلَوْ أَرَادُوا الْخُرُوجَ لَأَعَدُّوا لَهُ عُدَّةً
Diyanet Meali:Onlar eğer savaşa çıkmak isteselerdi, elbette bunun için bir hazırlık yaparlardı.